NAZIV: "AmeriČka lepota", SAD, 1999.
REŽIJA: Sem Mendes
SCENARIO: Alen Bol
ULOGE: Kevin Spejsi, Anet Bening, Tora BirČ, Ves Bentli, Mena Suvari, Kris Kuper

      Vuk Pavlović
      
       Da neki novi vetrovi duvaju sa holivudskih brda, moglo se naslutiti tokom prošlogodišnje dodele Oskara, kada je glavne nagrade pokupio šarmantni "Zaljubljeni Šekspir", ali je ipak iznenađenje što je ovogodišnji oskarovski kajmak otišao u ruke "Američke lepote". Jer, ovaj film potiče iz nezavisne produkcije (nije spektakl, nema velikih zvezda ni sladunjavog hepienda), i predstavlja filmski debi engleskog pozorišnog reditelja Sema Mendesa, kao i scenariste Alena Bola. Povrh svega, radi se o neobično duhovitoj satiri kojom se razbucava i razgolićuje ključni segment američkog društva - famozna srednja klasa. Osim onog najvažnijeg Oskara - za najbolji film, "Američkoj lepoti" su pripala još četiri, ništa manje bitna: za režiju, originalni scenario, glavnu mušku ulogu (Kevin Spejsi), i za fotografiju (Konrad L. Hol, čiji sjajan rad znamo još iz filma "Bač Kasidi i Sandens Kid").
       Radnja filma se odvija u naizgled tipično idiličnom američkom gradiću, i iskazana je u obliku ispovesti Lestera Barnema (igra ga Spejsi), 42-godišnjeg lokalnog novinara. U jednom trenutku "otrežnjenja" Lester shvata kako život njegove porodice gubi smisao - odnos sa izveštačenom ženom Kerolajn (Anet Bening) sveo se na puku rutinu, dok se njihova kćerka, nesigurna tinejdžerka Džejn (Tora Birč), sve više povlači u sebe. Preokret u Lesteru unosi pojava Džejnine koketne školske drugarice Endžele (Mena Suvari) - postaje opsednut njome, a mogućnost da ima "prolaz" kod nje je ona inicijalna kapisla koja će ga najzad trgnuti iz učmalosti. Lester korenito menja način života, nalazi novi posao, i zapravo se vraća u izgubljenu mladost. No, uporedo s njegovim procvatom, porodica mu se totalno i nepovratno raspada.
       Tematski, Bol i Mendes su mogli imati uzore u "Ledenoj oluji" Anga Lija i "Sreći" Toda Solonca, dva odlična filma koja se bave sličnim problemima, snimljena pre tri, odnosno dve godine. I kao da se u "Američkoj lepoti" ogledaju vrline pomenutih dela, pošto je i ovde reč o mračnoj priči kojom se ruši dimenzija američkog sna, poduprtoj fantastičnim crnim humorom i efektnim dijalogom. Autori "Američke lepote" su brutalno precizno isecirali truli leš jedne provincijalne američke familije iz srednje klase, i prikazali kako mali, obični Jenki nije imun na prevaru, drogu, homoseksualizam i slično. Svoju metu su uvili u oblandu te kvaziskladne porodice, čija se trulež poput raka širi polako ali sigurno, da bi na kraju eskalirala, u sveopštem smrtonosnom rasapu (otuda nije slučajno maznut štos iz "Bulevara sumraka" Bilija Vajldera gde mrtvac iznosi čitavu priču). Bol je izuzetno vešto osmislio, a Mendes isto tako uspešno oslikao i vodio kompleksnu radnju filma, koja se postepeno grana na više paralelnih strana, da bi, kada se krug na kraju zatvori, ispod prodornog satiričnog humora na videlo izbila crna tragika. I zapravo su takvi svi likovi - mračni i u biti isprazni (od glavnih do sporednih, poput komšije penzionisanog oficira, licemernog latentnog homoseksualca i njegovog sina voajera, dilera droge), takvi su njihovi odnosi, takvo je njihovo okruženje, takav je njihov život.
       Saradnja Bola i Mendesa je iznedrila veoma dobar, suptilan, uzbudljiv i nadahnut film, u kome pored montaže i fotografije valja istaći glumačku ekipu sa maestralnim Kevinom Spejsijem na čelu.
       "Američka lepota" je s pravom osvojila najvažnijeg Oskara, s obzirom na to da je za nijansu kvalitetnije ostvarenje u odnosu na protivkandidate "Šesto čulo", "Zelenu milju", "Izdajnika" i "Život nema pravila", ali da su u konkurenciji bili neki drugi filmovi iz prošlogodišnje produkcije, bila bi to (ipak) druga priča. No, o ukusima…