NAZIV: Monografija: Mihajlo Mitrović, projekti, graditeljski život, ideje
AUTOR: Aleksandar Kadijević
IZDAVAČI: Nezavisna izdanja Slobodana Mašića, Muzej nauke i tehnike, Muzej arhitekture

      Milorad H. Jevtić
      
       Predviđena za objavljivanje istovremeno sa izložbom održanom početkom prošle godine, čime bi u punoj meri bilo obeleženo pola stoleća rada arhitekte Mihajla Mitrovića (77), monografija o našem istaknutom umetniku je tek nedavno došla u ruke čitalaca. No, ako je njeno zakašnjenje ponešto umanjilo uspeh jubileja, za našu istoriografiju je važno da se ova publikacija ipak pojavila. Aleksandru Kadijeviću (36), autoru monografije, ovo je već treća knjiga u četiri godine, što je samo po sebi pravi podvig u našoj arhitektonskoj publicistici.
       Kadijević nam, posle kratke biografske beleške o Mihajlu Mitroviću, uvodom na pet stranica, pruža opšti pogled na obiman i raznovrstan opus kakvih je malo u našoj kulturi. Pisac je, čini se, požurio i u uvod uneo dosta elemenata koji više pripadaju rezimeu, pa su možda i otuda nastale izvesna neodređenost i nedovoljna uverljivost ovog dela knjige. Nalazimo ovde isturene opservacije kao što je, na primer, da je M.M.,... "afirmisao specifičan model sintetičke imaginacije" ili da "Mitrovićeva heterogenost nije posledica eklektičkog pristupa arhitekturi, već odraz njegovog serioznog enciklopedizma iskazanog u sintezi savremenih i tradicionalnih modela građenja". Upravo stav nadovezan na prethodnu rečenicu o Mitrovićevoj okrenutosti savremenim kretanjima i istovremenoj zagledanosti u tradiciju, Kadijević ponavlja više puta u uvodu, naglašavajući graditeljevo uspešno sintezijsko, pa i sinkretičko spajanje njihovih pouka i uticaja. Može se i tako tumačiti Mitrovićevo delo, ali nam se čini da se na taj način donekle umanjuje značaj onoga što pored visokog kvaliteta, posebno krasi Mitrovića - njegova izuzetna kreativna originalnost.
       Dešava se, uz to, da pisac sam sebe dovodi u protivrečnost kada na jednom mestu kaže da "Mitrović, kao arhitekta, nije imao, tačnije nije hteo da ima standardan, prepoznatljiv lični stil", a na drugom mestu "da se njegov graditeljski metod prepoznaje i pamti" ili, opet "da je uspevao da očuva prepoznatljivi istraživački duh vlastite graditeljske estetike". Na jednoj strani stil, a na drugoj metod i duh - može li se to tako oštro odvojiti?
       Kadijević postaje ubedljiviji i sigurniji kada krene u detaljno prikazivanje, analiziranje i vrednovanje pojedinačnih ostvarenja. Prateći, uglavnom hronološki, umetnikov životni i poslovni put, on kombinuje svoje stavove sa osvrtima i mišljenjima drugih autora izrečenih povodom Mitrovićevog rada i, osim navođenja nekih tuđih kritičkih zamerki, uglavnom veoma afirmativno ocenjuje Mitrovićevo graditeljsko delo, njegovu publicističku delatnost i kontinuirano društveno angažovanje.
       Ono što je doista nesumnjivo jeste to da je Mihajlo Mitrović najistaknutiji akter naše arhitektonske scene druge polovine dvadesetog veka a njegov obiman, složen i izazovni opus, koji se i dalje uvećava, svakako će biti predmet novih preispitivanja i vrednovanja dok će Kadijevićeva knjiga poslužiti, pored uvida u autorove stavove i ocene, i kao dragocen izbor podataka i informacija.
       Monografija se završava intervjuom koji je Kadijević vodio sa Mitrovićem. Umesno postavljena pitanja i zanimljivi odgovori doneli su dragoceni dokument o viđenju savremenih arhitektonskih zbivanja kod nas i u svetu jednog radoznalog posmatrača, visprenog analitičara, neumornog putnika i, naravno, aktivnog učesnika.
       Knjiga obiluje ilustrativnim materijalom koji čine porodične i poslovne fotografije, grafički i fotografski prikazi objekata, te Mitrovićeve arabeskne crtačke putne beleške. U standardno dobroj i prepoznatljivoj grafičkoj obradi Savete i Slobodana Mašića očekivali smo efektniju i čitljiviju naslovnu stranu.
       Uzevši u obzir sve elemente ove monografije, rekli bismo da njena dokumentarna vrednost ipak nadmašuje njen istoriografski učinak.