NIN Reklama
Oznaka i datum izdanja
Naslovna stranaPretrazivanjeArhivaRedakcijaProdaja
Naslovna strana broja

Štap i šargarepa<br>Dragoslav Rančić
Nemačko zajedništvo

Deset godina od ujedinjenja Nemačke istočni Nemci su još daleko od prave integracije. Ali, uz zavidne ekonomske uspehe u istočnim pokrajinama, Nemačka ima ravnotežu u političkom životu, bez dubljih unutrašnjih trvenja. Cena ujedinjenja bila je veoma visoka, ali je desetogodišnji bilans ipak impresivan

      Spolja gledano, deset godina od ujedinjenja Nemačke, istočni Nemci počinju da liče na svoje zapadne sunarodnike. Oblače se isto, voze ista kola, gledaju istu televiziju, čitaju istu literaturu, a sve više i istu istoriju, imaju iste pasoše i isto su primani kad letuju u Španiji ili Grčkoj. Sad već imaju i ujednačeniji životni standard i slične nove kuće, bilo da žive u Minhenu ili Drezdenu.
       Za proteklu deceniju zapadni Nemci su uložili 1,2 bilion (hiljadu dvesta milijardi) maraka u "nove pokrajine" da bi svoje siromašnije istočne rođake što više približili sebi i da bi, istovremeno, što brže ojačali ukupan nemački proizvodni potencijal. Na strani je taj potencijal, ne samo sa ekonomskog i političkog, nego čak i sa vojnog stanovišta, shvaćen kao neka vrsta mirnim putem povraćenog prava Nemačke na primat u Evropi. Ali je jaz između nekadašnja dva sveta i dalje ostao i širok i dubok.
       Među samim Nemcima postoje dve vrste razgovora o nemačkom ujedinjenju i zajedništvu. Postoji, najpre, govor brojki i argumenata, koji ubedljivo pokazuje da je ujedinjenje, uprkos početnim teškoćama i ogromnoj ceni, znatno višoj nego što je iko predviđao, dalo rezultate koji se po spektakularnosti i brzini mogu porediti samo sa obnovom Evrope uz pomoć Maršalovog plana posle Drugog svetskog rata.
       Taj proces je bio prilično surov i bezobziran: nisu se ujedinile dve ravnopravne strane, nego je Zapadna Nemačka aneksirala Istočnu, i u novoj državi istočnjaci su učili da plivaju kad su se, gurnuti sa palube broda koji je tonuo, već bili našli u dubokoj i hladnoj vodi.
       Međutim, za proteklu deceniju znatno su smanjene ekonomske razlike između zapadnih i istočnih pokrajina. Čak ima regija na istočnoj strani koje su po ekonomskim dometima ispred nekih regija u zapadnim delovima zemlje. Modernizovano je dve trećine preduzeća, a mreža autoputeva i telefonije u istočnim delovima zemlje spadaju među najsavremenije u svetu. U obnovu - ili bolje reći u ponovnu izgradnju - istočne privrede i infrastrukture i za povećanje socijalnih fondova godišnje se ulažu sredstva u iznosu približno jednoj trećini sadašnjeg istočnonemačkog društvenog proizvoda. Taj privilegovani tretman zadržaće se do 2004. godine. (Dotle će verovatno Poljska, Češka i Mađarska ući u Evropsku uniju, ali će biti u "drugoj brzini", dok bi bivša NDR trebalo da bude u prvoj.)
       Nametnut je zapadnonemački (efikasniji) model u izgradnji političke strukture, posebno strukture vlasti, u zakonodavstvu, pravosuđu, prosveti, vojsci, policiji, bankarstvu, organizaciji proizvodnje, upravljanju, odbiru nove političke elite. Sanirana su nekadašnja ekološka žarišta koja su pretila da teško ugroze životnu sredinu ne samo u bivšoj NDR, nego u celoj Evropi. "Trabi" je sišao sa drumova i opstao još samo među kolekcionarima. Plate i penzije, iako niže nego na zapadnoj strani, uglavnom su se udvostručile, negde i utrostručile, zavisno od povećanja produktivnosti rada. A ona je dosegla nivo od 40 do 67 odsto produktivnosti rada u zapadnim delovima zemlje.
       Drugi međunemački razgovor o ujedinjenju i zajedničkom životu, koji smo pomenuli na početku, zapravo je o razlikama i teškom usklađivanju i pomirenju dve istorije, dva suprotstavljena politička i ideološka sveta, dva načina života, čak i dva mentaliteta. To je stalni kolokvijalni duel između "osija" (istočnjaka) i "vesija" (zapadnjaka) koji se po pravilu okončava već pomalo stereotipnim zaključkom da je "Berlinski zid ostao u glavama ljudi" i da su potrebne generacije da i on nestane.
       Kad se baš do kraja ne kaže ono što se misli, za "vesija" je "osi" lenj, nekulturan, ideološki zatucan, a uz to je nezajažljiva rupa bez dna. U najboljem slučaju, "vesi" je dosta ravnodušan prema sudbini svojih sunarodnika. Oko 80 odsto zapadnih Nemaca nikad nije bilo u istočnim pokrajinama i ne čezne da ih poseti, ali negoduje zbog silnih para koje se iz državnog budžeta odlivaju na istok.
       "Osi", pak, ne krije da se, uprkos boljem životu, oseća kao građanin drugog reda. Preko 60 odsto istočnih Nemaca ocenjuje da živi bolje, a samo 16 odsto njih da živi gore. Još je manji procenat onih koji žale za nekadašnjom NDR (jedva šest odsto). Ipak, dve trećine priznaje da u novoj ujedinjenoj otadžbini "nije sasvim kod kuće". Nisu više građani nekadašnje NDR, ali nisu ni "pravi" Nemci. Neki žale za "mirnijim" životom, neki za uravnilovkom, neki za socijalom. Istočno stanovništvo kritičkije gleda na ponašanje Nemačke na međunarodnoj sceni, posebno unutar NATO-a. (U istočnim pokrajinama veći je i procenat ljudi koji su osudili agresiju NATO-a na Jugoslaviju, nego u zapadnim.)
       Politiku vode prevashodno zapadnjaci. Iako u Bundesratu, gornjem domu parlamenta, ima srazmerno više istočnjaka, nego što bi to odgovaralo broju stanovnika, elita je zapadna. U saveznoj vladi samo su dva od 17 ministara istočnjaci. Volfgang Tirze, predsednik Bundestaga, i Angela Merkel, odnedavno predsednica CDU, retke su istočne laste na zajedničkom nebu. S druge strane, od pet istočnih pokrajina dve - Saksoniju i Tiringiju - predvode zapadnjaci, Kurt Bidenhof i Bernhard Fogel.
       Nekadašnju opsednutost Nemaca nemačkim pitanjem zamenila je u političkom i svakodnevnom životu nova tema koju neki zovu nemačkom traumom. Tačno je da prave integracije još nema, da postoje istočni animozitet i zapadna ravnodušnost, ali, uz zavidne ekonomske uspehe, postoji i ravnoteža u političkom životu, bez dubljih unutrašnjih trvenja. Nemački desetogodišnji bilans u osnovi je ipak impresivan.


Copyright © 2000 NIN - redakcija@nin.co.yu