Mislite li da je latinski jezik u potpunosti zamro? Korisnici Interneta znaju da nije

      Iako u današnje vreme latinski nije ničiji maternji jezik, on se nalazi u širokoj upotrebi u mnogim oblastima života, pre svega u naučnim, poput medicine ili prava. On je koren i osnova većine modernih evropskih jezika, prevashodno onih iz romanske grupe, a njegovo dobro poznavanje je conditio sine ljua non za stručnjake mnogih usmerenja. Čist, gotovo savršen i precizan, predstavlja idealan izbor i stoga što nije jezik nijedne postojeće nacije, već sredstvo univerzalnog i internacionalnog sporazumevanja među ljudima.
       Put latinskog jezika od antičkih vremena do današnjih dana često je bio krivudav. Antički Rimljani su, osvajajući prostore tada poznatog sveta, širili svoju kulturu i civilizacijska dostignuća, a među njima i svoj jezik. Čak i kada su, jednog milenijuma, nestali u vrtlozima istorije, njihov jezik je, kao svedočanstvo napredne kulture, ostao iza njih. Dugo vremena u srednjem veku ovaj jezik je bio, iako znatno modifikovan u odnosu na "original", u širokoj upotrebi u zapadnohrišćanskoj Evropi, kao opšti jezik religije, filozofije, nauke, ali i umetnosti. Ukoliko bismo, kojim slučajem, sreli starog Rimljanina, kome bi ovaj jezik bio maternji i započeli s njim razgovor na latinskom koji je danas u upotrebi, sva je prilika da bi nam ipak trebao - prevodilac! Današnji latinski je priča za sebe, jedan u potpunosti kodifikovan sistem znakova i njihovih značenja, koji se, s obzirom na to da je u pitanju "mrtav" jezik, gotovo uopšte ne menja.
       Prikaz ovog jezika na Internetu započeli bismo od referentnih pretraživača i portala. Prvi od njih nalazi se na adresi http://patriot.net/~lilard/cp. Po svom obimu, ali i odličnoj sistematizovanosti, izdvaja se i sajt http://latin.about.com, klasično organizovan pretraživač po kategorijama, ali i sa mogućnošću unošenja ključne reči za pretragu u odgovarajuće polje, poput Yahooa.
       U okviru prezentacije kapitalnog projekta Roman Perseus pri Univerzitetu Tufts (SAD), može se naći kompletan pregled gramatike latinskog jezika (http://www.perseus.tufts.edu), kao i zamašan latinsko-engleski rečnik. Englesko-latinski rečnik kompjuterske terminologije (!) nalazi se na adresi http://gryphon.elec.qmw.ac.uk/staffinfo/eric/courses/mpe/latin.htm, a rečnik srednjovekovnog latinskog, u prevodu na nemački, nalazi se na http://www.unizh.ch/mls/mittellatein.html. Za mnoge teška, gramatika ovog jezika našla je svoje mesto i na nekoliko sajtova koji svojom lakoćom upotrebe nadoknađuju vlastitu manjkavost u pogledu obima materijala. Ističemo tri: http://hermes.arts.cuhk.edu.hk/Lexis/Wheelock-Latin, http://www.nd.edu/%7earchives/latgramm.htm i http://www.compassnet.com/mrex/faq.htm.
       Sjajan sajt na kojem ćete naći potpun prikaz antičkog Rima, njegovog jezika, kao i mnoštvo zanimljivosti nalazi se na adresi http://www.geocities.com/~stilicho/latinindex.html. Na istoj adresi nalazi se i određen broj latinskih izreka, ali je njihova brojnost veća na http://www.ozemail.com.au/~enigman/latin.html i http://user.tninet.se/~dfr732s/show-off.html. Inače, broj tekstova na latinskom i novolatinskom na Internetu je zamašan. U pitanju su tekstovi antičkih pisaca, srednjovekovni svetovni i crkveni spisi, kao i radovi novijeg datuma. Referentne bibliografije preporučujemo na sajtovima http://polyglot.lss.wisc.edu/classics/biblio.htm (na latinskom!), http://www.perseus.tufts.edu/texts/latin_TOC.html, http://patriot.net/~lilard/cp/indices.html, http://www.ipa.net/~magreyn, http://www.georgetown.edu/irvinemj/classics203/resources/resources.html ili http://studentweb.tulane.edu/%7erwoods/classics.html.
      
       Posebnu čar pruža viđenje Svetog pisma na latinskom jeziku, u prevodu na engleski. Projekat multilingvističke biblije Čikaškog univerziteta nalazi se na adresi http://www.lib.uchicago.edu/efts/artfl/public/bibles. U vezi s ovom tematikom treba pogledati sajt na adresi http://davinci.marc.gatech.edu/catholic/scriptures/vulgata-clementina.html.
       Ako imate običaj da na Internetu pratite najnovije vesti, uz to još i vladate latinskim, obavezno posetite lokaciju http://www.yle.fi/fbc/latini/trans.html. Nije poput CNN sajta, ali je daleko zabavnije videti, recimo, vesti iz naše zemlje pedantno uređene na ovom mrtvom jeziku. Ako više volite periodična izdanja, tu je elektronski magazin Retiarius (http://www.uky.edu/ArtsSciences/Classics/retiarius), takođe na latinskom! Na istom jeziku informativni program emituje finski državni radio (više o tome na http://www.yle.fi/fbc/nuntii.html).
      
       DUŠAN KATILOVIĆ