Marlen Ditrih je ne samo jedan od simbola holivudske filmske industrije, nego i paradigmatična figura u koju čovek modernog doba projektuje deo sebe, vlastitih afiniteta i potisnutih strana ličnosti

      U filmu “Plavi anđeo”, koji će proslaviti Marlen Ditrih i omogućiti joj blistavu holivudsku karijeru, do punog izražaja dolazi duboko ambivalentna privlačnost femme fatale koju Ditrihova oličava. Kako neki od analitičara primećuju, u njenoj pojavi aura seksualnosti na čudesan način objedinjena je s aurom materinstva. Kao figura majke-prostitutke, ona je dvostruki tip i ljudska projekcija koja spaja naizgled nepomirljive suprotnosti. (Znatno kasnije, Orson Vels će u “Zrnu zla” raditi na obnavljanju ovog njenog imidža u zrelim godinama.) Zanimljivo je da je ova dihotomija u ženskoj prirodi, ili, bolje rečeno, u njenom doživljaju od strane muškarca, na gotovo identičan način opisana u filozofemi najslavnijeg mizogina, “bolesnog genija” Ota Vajningera (i on će kroz suprotstavljeni par majka-bludnica pokušavati da odredi biće žene).
      
      
       Sudbonosni Fon Šternberg
       S druge strane, protivrečnost filmske ikone Marlen Ditrih proističe iz motiva transvestije koji se u različitim vidovima provlači kroz opus Jozefa fon Šternberga. Bilo kao pevačica u kabareu, zagonetna ljubavnica ili ruska carica - ona kostimom i ponašanjem otelovljuje princip prerušavanja, maskiranja, sveprisutni princip obmane na kojem se zasniva svet i ljudski odnosi u njemu. Stalnim prerušavanjem u mušku odeću, Ditrihova kao da anticipira onaj androgini tip ženstvenosti koji će zbilja postati aktuelan tek krajem XX veka. Njena filmska pojava, koja između ostalog implicira brisanje granica među polovima, postaće neodoljivo privlačna za manjinske grupe - tako se njena sahrana u Berlinu 1992. pretvorila u svojevrsnu modnu pistu za transvestite ovoga grada; a tu su i stalni pokušaji prisvajanja imidža Ditrihove od strane lezbijskih i feminističkih krugova koji na zanimljiv način podrivaju i “izdaju” izvornu Šternbergovu nameru da kreira ženski lik neodoljiv za pogled muškarca.
       Često se previđa da karijera Marlene Ditrih ne započinje “Plavim anđelom”; kao učenica slavnog pozorišnog reditelja Maksa Rajnharda glumila je u više od 20 nemih filmova, među kojima su desetak režirali tada poznati nemački reditelji poput Georga Vilhelma Pabsta i Aleksandera Korde. No njena filmska slava gotovo je sudbinski predodređena susretom sa Fon Šternbergom. U “Plavom anđelu”, delu koje se smatra rodonačelnikom erotskog filma, igra barsku pevačicu koja zavodi i psihički uništava gimnazijskog profesora. Iste 1930. odlazi sa Fon Šternbergom u Holivud, gde potpisuje ugovor za “Paramaunt”.
       Snimanje “Maroka” vezano je za napore Šternberga i njegovih producenata da američkoj publici predstave superzvezdu kakva se nije pojavila od Grete Garbo. Pored sistematskog rada na poboljšanju fizičkog izgleda, treba pomenuti i inovacije snimatelja Li Gejmsa u korišćenju svetla. “Severno svetlo” naglašava obe strane lica, ističući jagodične kosti i krupne oči - i na taj način dovedena je gotovo do savršenstva figura koja je bila potrebna Šternbergu i tadašnjem Holivudu, čiji će smisao kasnije lako biti pervertiran u novim kulturnim kontekstima i okolnostima šoubiznisa.
       Igrajući nezaboravnu ulogu s Garijem Kuperom (o ženi koja je u egzotičnom miljeu Afrike prinuđena da bira između bogatstva i avanture) Marlen ovom romansom zadobija punu naklonost američke publike. Sledi “Obeščašćena” gde tumači špijunku koja za vreme Prvog svetskog rata sledi i zavodi jednog Rusa; u “Šangaj-ekspresu”, u Kini potresenoj građanskim ratom žrtvuje se za ljubav britanskog oficira. U “Grimiznoj carici” igra Katarinu Veliku”, a u “Plavoj Veneri” ponovo pevačicu koja zavodi dvojicu muškaraca. Sva ova dela kolebaju se negde između bizarnosti i kiča, između iskoraka ka filmskom realizmu i Šternbergovog robovanja ekspresionističkom “štimungu”. No Ditrihova u njima ubedljivo dokazuje da je sjajna glumica, jedna od najboljih koje je Holivud imao.
      
      
       Mrzela Frica Langa
       Nekoliko godina nakon razlaza sa Šternbergom, Ditrihova u petoj deceniji života dobija priliku da radi s nekima od najvećih reditelja tog doba. Nažalost, to nisu filmovi po kojima ćemo pamtiti ove velikane, ali Marlen je ponovo briljirala demonstrirajući kako se figura femme fatale razvija i menja u zrelim godinama. U “Lepotici iz Nju Orleansa”, prvom američkom filmu Rene Klera, ponovo je žena koja bira između dva tipa muškarca, ovoga puta u okvirima romantične komedije. Vestern “Ranč prokletih” snima 1951. s genijalnim Fricom Langom, rediteljem koga je prema vlastitom priznanju najviše mrzela.
       U “Tremi”, neuspelom Hičkokovom izletu u svet pozorišta igra glumicu čiji je muž ubijen (sam Hičkok u razgovorima sa Trifoom priznaje kao neoprostivu grešku upotrebu lažne retrospekcije); izvrsnu ulogu ostvaruje i u “Svedoku optužbe” Bilija Vajldera, trileru pravljenom po drami Agate Kristi.
       Uticaj Ditrihove neuhvatljiv je i dalekosežan s obzirom na činjenicu da se proteže među različitim nivoima kulture i supkulture, u mainstream-u filmske i muzičke industrije, kao i među već pomenutim manjinskim grupama. Ditrihova je ne samo jedan od simbola holivudske filmske industrije, nego i paradigmatična figura u koju čovek modernog doba projektuje deo sebe, vlastitih afiniteta i potisnutih strana ličnosti.
       # SRĐAN VUČINIĆ