NAZIV: Limeni doboš
LIBRETO, KOREOGRAFIJA, REŽIJA: Isidora Stanišić, Čarni Đerić
KOMPOZITOR: Zoran Hristić
MESTO: Narodno pozorište

      Kao lucidno snoviđenje mekih, poetskih kontura ironičnog i surovog romana Gintera Grasa, nastalog po sećanju na najmračnije doba nacizma i postnacizma, savremena koreodrama “Limeni doboš” I. Stanišić i Č. Đerića, stilom igre, koncepcijom i dramskim svojstvima, briše granicu između “baleta” i verbalnog pozorišta.
       Na funkcionalnu i sugestivnu partituru Z. Hristića u virtuoznoj elektronskoj obradi Slobodana Markovića, rediteljsko-koreografski tim ublažio je ciničan i cirkusko-karnevalski pogled G. Grasa koji je zaslepljenost Nemačke virusom nacizma i fašizma zaoštrio do pomahnitalosti ne samo pojedinaca već i celokupnog društva.
       Suprotno Grasovom grotesknom preterivanju, Stanišićeva i Đerić u svojoj predstavi, dobro pogođenim detaljima, likovima, gestovima i kretnjama, usporenim pokretima kao u nekom halucinantnom snu, u ogromnom prostoru Velike scene Narodnog pozorišta, u usporenom tempu rastegnutom do granica trpeljivosti, prikazuju intiman, familijaran aspekt sadizma, ritualnog poput religijskog obreda, pogubnog dejstva po porodicu glavnog lika romana i predstave: limenog dobošara Macerata. U beskrajnom kruženju “rotirajuće pozornice”, Dobošaru Maceratu, inteligentnom, ali obeleženom već od malena grbom, u okruženju dehumanizovanog ponašanja “familije” i okoline, preostaje jedino da (iz protesta) reši da ostane dete, da nikad ne postane “podoban” i odrastao.
       U jednom surovom i zločinačkom društvu Maceratu ostaje cinizam, bežanje u njegov svet, i usamljenost... bežanje od sadističkog besmisla, u zaštićenu zonu ludnice. Kao jedini izlaz gađenja nad svetom, kao jedina mogućnost izražavanja unutrašnje teskobe i mučnine, kao jedini vid egzistencije u besmislu sadomazohističkih rituala svakodnevice, surovosti i opsesivnih mitskih ponašanja okoliša, njegov limeni doboš predstavlja za Macerata spasenje, krik protesta njegove duše.
       U veoma uspelom dekoru i kostimima Borisa Maksimovića i Ljiljane Orlić, osvetljeni virtuozno (poput šardenovskog intimnog pejzaža familijarnih prizora) Milivojevićevim svetlosnim dizajnom, S. Adamović, D. Murić, Č. Đerić, I. Stanišić, T. Popović, D. Kolarov, O. Olćan, M. Milanović, I. Karakaš i ansambl “nacionalsocijalističke omladine”, preciznim kretnjama, simboličnim gestovima i stilizovanim scenama sugestivno su nam prikazali rituale porodične sreće poput: Marceratovog Rođenja, Cirkusa, Ludnice, Saučešća, Marije, Venčanja, Rođendanskog slavlja, Dolaska oslobodilaca, Ludnice, Prsta, Suđenja... Ova lirska prezentacija sudbina i užasa, koja se okončava beskrajnim kruženjem i ponavljanjem vremena, situacija, likova i cikličnog obnavljanja besmisla, dok Crna kuvarica poput neke narodske Sibile kruži, kruži scenom... Da je kraće za pola sata, predstava bi postigla isti ubistveni efekat i scensku zgusnutost. Užas bi bio ubedljiviji, a dramska napetost nepodnošljivija. Kad ponestanu reči, damari doboša delovali bi kao strahoviti udarci, pravac u glavu i srce.
      
       MIRJANA ZDRAVKOVIć