PLESNO-MUZIČKE PREDSTAVE

      Mirjana Zdravković
      
       Pod sloganom "Novi svetski (pozorišni) poredak", 36. Bitef pokazao nam je rane i ožiljke starog i porođajne muke novog.
       Urs Ditrih (DEU, Bremen) impresivno nam je odigrao već viđenu koreografiju Suzane Linke, Plima. U vlastitoj koreografiji Everdž. Body ("Svi") on nam kroz labavu dramaturgiju i improvizaciju, a u početnoj atmosferi mraka kroz koji proleću pacovi ili neka druga bića iz adskih predela, sugeriše svoju pesimističnu viziju sveta. Koristeći minimalizam, ali i masivnost tela (individualnih i grupnih) u prostoru, umanjivanjem i uvećavanjem tenzija i energija, koreograf postiže jedinstvo suprotnosti lica i naličja stvari. U savremenom idiomu, vešto osvetljeni, njegove trostruke metafore i simboli u pojedinim sekvencama dobijaju amblematično značenje: žene-boginje što nečujno klize scenom smenjuju muškarce u tenziji protivstavljenih sila, a uravnoteženost i humana statika delova ljudskog tela - tri noge, dve ruke - pretvaraju se, putem scenske magije, u dva gola stopala blistavih lampi, u nešto svetlijim tonovima pozornice.
       U veoma ličnom viđenju Tanga, na muziku Pjacole, Bregovića, Celvera, itd., Edvard Klug, vrstan igrač (SLO, SNG, Maribor) oblikuje strastven ples, pun emocija i duše, u savremenoj koreografiji koja je pre intuitivna no smišljena. Zajedno sa savremenom, senzualnom igračicom Marinom Turku i mariborskim savremenim ansamblom u kojem virtuozitetom dominiraju muški igrači, Klug, poput poslednjeg romantičara među cinicima, igra vlastiti reciklirani život. Podsećajući nas da je njihov jedini svet - igra, a jedini dom - prijateljstvo, u toj igri, sa sebi sličnima, umetnici su oblikovali Tango kao melanholični vapaj za nadom.
       U koreodrami Matjaža Fariča (koreografa i igrača) Sablazan/Pohujšanje (u Dolini šentflorijanskoj, SLO, Cankarjev dom, SNG), ostvarenoj u Centru Sava u impozantnom dekoru - bez lokalnog kolorita - Irene Pavke, uz završni blesak rotirajuće zavese što naizmenično prikriva i razotkriva, Cankarevo delo dobilo je univerzalan značaj. Faričeva teatralna, promišljena koreografija, koja ne dopdušta improvizaciju, razotkriva tenziju suprotnih stremljenja starosedelaca i pridošlica, reakcija domaćih na uljeze iz tuđine, usputnih nasilja u sfumatu, uz jarko osvetljene raskošne prizore ljubavnih scena sa zaljubljenicima-buntovnicima. Sjajni protagonisti, Klug, Turkuova, Farič, Crnac i Dečak (uz pomalo bledunjavog Đavola), virtuozno su odigrali Cankarevu farsu, ali mizanscen i nova igračka leksika, kao i radikalnije izobličavanje ponašanja "više klase" u završnoj sceni Proslave, na proscenijumu, zahtevaju više prosvećenosti u domenu novog telesnog izraza.
       Dalija i Andreja Aćin (Co. INTRA cdc, Bitef teatar, YU), baveći se u savremenoj koreodrami Pasija po telu / Echoes of Silence pogubnim posledicama strasti Muškarca i Žene (inspirisani fragmentom Strast Denija de Ružmona), istražuju odnos uma i tela, mišljenja, energija i emocija. Režija A. Aćina zanimljiva je po korišćenju scenskog prostora italijanske scene-kutije i šeme kretanja aktantnih sila želje i strasti, kao i po svojoj hipostazi u sadomazohističkom smenjivanju muškog i ženskog principa. Sa tri lika u fokusu (Idealne i Stvarne žene i Muškarca), i reditelj i koreograf Dalija Aćin vešto koriste skulpturalne vrednosti tela igrača u statičnim scenama, vešto ih suprotstavljajući minimalističkim pokretima. Ostvarujući oksimoronsko jedinstvo tenzija strasti (usporenjima u muzici i koreografiji), uz ceremonijalnu ritualnu "težinu" svakog gesta ili poze, u kombinaciji sa žestokim izlivima želje za posedovanjem, tri nam igrača u zanimljivom mizanscenu otkrivaju kako mučninu, tako i raskoš ljubavi, ali i sudbinsku upućenost Muškarca i Žene na život udvoje. Inspirativna, kolažna elektronska muzika A. Aćina, u kojoj jedan kvalitet zvuka (ili tona) permutira u drugi, nadahnula je izvođače. Idealna žena Dalije Aćin i Muškarac u sugestivnom izvođenju Predraga Rakića, ma koliko bili za divljenje, ostaju samo tvorevine mašte u poređenju sa potresnom, ranjivom ženstvenošću Stvarne žene, u tumačenju Ane Ignjatović. Sva u ustreptalom čekanju i predavanju, Ana je ovaplotila sve što žena izvorno jeste. U crveno-crno-beloj inscenaciji Maje Vidaković, početak i kraj koreodrame ostaju nezaboravni po simbolici nerazdvojivosti Žene i Muškarca zauvek spojenih u rodenovskom zagrljaju.
       Bitef je veličanstveno okončan Kineskom pekinškom operom (CHN, Peking). Ova dvestagodišnja tradicionalna institucija multimedijalnog izraza, savršena po izvođenju, podrazumeva pevanje, dijalog (rečitativ), muziku (bubnjeve), kao ritmičku podlogu, u kombinaciji sa lirskim instrumentima kao što su rog, mandoline, pekinška violina, lauta, itd. , igru, pantomimu, akrobatske (borilačke) veštine, minimalizam u liričnosti, ali i prefinjeni humor. U tradicionalnim kostimima izvanredne lepote koji simbolizuju lik, tradicionalna gluma - čija je suština takođe simbolična - vodi gledaoca u sve predele mašte i stvarnosti. Poseban značaj pridat je pogledu glumca i maski-šminki koja odražava lik i karakter. Pesma i pokret savršeno se izlivaju iz "rimovanih" delova recitovanja i "pekinškog dijalekta" dramskih bajki različitih provenijencija. Najveće iznenađenje večeri bilo je osavremenjivanje ovog kodifikovanog pozorišta. Predstava je bila moderno ozvučena, titlovana na engleskom, žene su igrale Žene, a muškarci Muškarce; gluma i pokret su manje stilizovani. Čak je i Kralj Majmuna u "Borbi u zmajevoj palati" (virtuozni Vang Donghua) osavremenio glumu. Najfantastičnije su ipak bile ženske uloge Čen Mjaoćang i Lingbo svojom poetičnošću, a Stari čamdžija i General kornjača prefinjenošću glume.