Za najbolju ediciju i na Beogradskom sajmu i na Međunarodnom salonu knjiga u Novom Sadu proglašena je biblioteka koju sada pod okriljem “Narodne knjige” uređuje Gojko Tešić

      Na upravo završenom Devetom međunarodnom salonu knjiga u Novom Sadu Nagradu za izdavački poduhvat dobila je biblioteka Pojmovnik, koju pod okriljem beogradske “Narodne knjige” uređuje književni istoričar Gojko Tešić. A na poslednjem sajmu knjiga u Beogradu ova biblioteka proglašena je za Najbolju ediciju.
       Biblioteka Pojmovnik je autorska biblioteka, Gojko Tešić je njen i osnivač i urednik. Ona postoji od 1995. godine i od početka je u “Narodnoj knjizi”. To je, kako ističe Tešić, prva biblioteka ove vrste u srpskom izdavačkom prostoru, a zamišljena je kao neka vrsta velikog rečnika (ili, pak, male književne enciklopedije!) u nastavcima, odnosno kao neka vrsta prologa u Srpsku književnu enciklopediju. Namera prilikom osnivanja ove biblioteke bila je da se i kroz nju “u našoj književnoj nauci započnu ozbiljniji poslovi za sintetičko oblikovanje kako istorije srpske književnosti, tako i za istoriju srpske književnoistorijske misli”, ali i “za utemeljenje novih projekata srpske moderne književne nauke”.
       Glavni pečat ovoj književnoteorijskoj i književnoistorijskoj biblioteci dao je njen osnivač Gojko Tešić koji se i sam ovom tematikom bavi od 1972. godine, a koji je već dve i po decenije zaposlen u Institutu za književnost i umetnost.
       - Ideju za malu teorijsku biblioteku ovoga tipa - predočava Tešić - iskopao sam u fundamentalnoj Enciklopediji uglednog italijanskog izdavača “Einaudi”. U ovoj enciklopediji okupljena su najznačajnija imena svetske nauke (prevashodno humanističkih) i taj čudesni zbornik pojmova iz književne nauke, lingvistike, filozofije, sociologije, religije... bio je neposredni povod za uobličavanje Pojmovnika. I tako sam dosad formirao devet kola, dakle devedeset naslova od čega je već objavljeno više od četrdeset a pred skorim izlaskom iz štampe je petnaest (četiri Ekove, potom dve fundamentalne iz naratologije Rimon-Šliman i Porter Ebot, Škreb, Lešić, Glovinjski, Vježbicki, Kulundžić itd.).
       Biblioteka komunicira sa onim što je najvrednije u književnoj nauci i prati moderne tokove. S druge strane, želim da napomenem da je moja okrenutost tzv. manje uticajnim kulturama pretežnija. Tu, pre svega, mislim na slovenski teorijski kontekst koji je na ovim prostorima ipak potisnut literaturom iz zapadnoevropskog konteksta. Čak sam pokrenuo i teorijsku biblioteku Slovenska književna misao (objavljen je samo Epštejn) koju bi sačinjavale knjige većeg formata - ali se sa tim stalo što je, mislim, velika šteta.
       Povučeni su i neki potezi koji se tiču književnoteorijske misli sa bivših jugoslovenskih prostora:
       - Radovi uglednih hrvatskih teoretičara Z. Škreba, A. Flakera i V. Bitija objavljeni su u zbornicima o avangardi, poetici, avangardi i tradiciji. Zasad je objavljena knjiga Velimira Viskovića o sukobu na književnoj levici, a uskoro će se pojaviti i neobičan rečnik književnih termina “Prilozi književnoj terminologiji” velikana hrvatske književne nauke Zdenka Škreba, koji u ovoj sredini ima izuzetan broj svojih poštovalaca. Njegova misao je u ovom kontekstu imala svoj snažan uticaj. Inače, hrvatske teoretičare objavljivaćemo u saradnji sa zagrebačkim izdavačom Konzor (vlasništvo Milana Šarca, glavni urednik Velimir Visković).
       Tešić još napominje:
       - U bivšim jugoslovenskim prostorima Pojmovnik ima vrlo značajnu recepciju - mnogi zainteresovani čitaoci, pretežno proučavaoci književne umetnosti iz Hrvatske, Bosne i Hercegovine, poručuju knjige preko Interneta. Biblioteka ima svoj neobičan život - iako od njenog osnivanja nije objavljen ni jedan jedini oglas u štampi. S druge strane, novinarske promocije, iako na njih dođu predstavnici svih listova, nemaju gotovo nikakvog odjeka jer novinari dođu, pokupe knjige i pripremljen materijal - i većina ne objavi ni slova. Dakle, čudne su staze i bogaze Pojmovnika. Verujem da će u marketinškom smislu dobijanje dva uzastopna priznanja za najbolju biblioteku na Beogradskom književnom sajmu 2002. i nagrada za izdavački poduhvat na novosadskom Salonu knjige ovih dana - nešto pomeriti i da će ova biblioteka početi da živi svoj puni život. Mnogi i ne znaju da su neke važne knjige objavljene u Pojmovniku baš zato što nema valjanih informacija.
       Rezultat Pojmovnika je sledeći:
       - Dosad je formirano devet kola - devedeset naslova, formiraću i deseto kolo i tu ću stati dok se ne objave svi preostali naslovi od prvog do desetog kola. A šta posle stotke - videćemo. Nadam se da će Pojmovnik imati svoj uzbudljiv, prepoznatljiv, neobičan život. Moji uređivački idoli su g. Miloš Stambolić sa svojim neprevaziđenim, i nedosežnim Sazvežđima i Jovan Hristić sa bibliotekom Književnost i civilizacija, Zoran Mišić sa fascinantnim Orfejom i Živim pesnicima, Vasko Popa sa Matamorfozama... Na žalost i na sramotu ove kulture, te biblioteke više ne postoje, kao što su prestali da žive “Prosvetini” Književni pogledi i Književna misao SKZ. To je nemerljiva šteta! I tako je Pojmovnik u gradu Beogradu jedina književnoteorijska biblioteka - bez konkurencije, a to nije dobro.
       Ono što Tešić posebno ističe, kada je reč o ovoj biblioteci, jeste vizuelni, prepoznatljiv, izuzetan likovni rukopis g. Toda Rapaića koji je, kako kaže, Pojmovniku dao posebnu vrednost.
       Tešić je u “Narodnu knjigu” utisnuo značajan urednički žig pokretanjem i biblioteka Alfa, Kraj veka, Izazov, Kontekst, Trezor. U Alfi je uredio pedesetak naslova (iz uređivanja poezije i proze povukao se i taj ne baš zahvalan posao prepustio Radivoju Mikiću i Vasi Pavkoviću).
       - Kao što je Pojmovnik neka vrsta mog znaka, moram reći da sam ponosan i na biblioteku Slučaj koja je takođe uzbudljiva. To se zasad nije u ovoj sredini prepoznalo na pravi način, ali sam uveren da će Slučaj biti kultna biblioteka za raznolike stvari - ističe Tešić.
       A za Pojmovnik još kaže:
       - Tačno je da je avangarda neka vrsta poetičke dominante u ovoj biblioteci - mislim da su objavljene dragocene, kapitalne knjige na jednom mestu. Žao mi je što “Narodna knjiga” nije objavila i “Istoriju avangardnih književnosti” Giljerma de Torea koga sam, iako je preveden po mojoj želji, nevoljno prepustio Zoranu Stojanoviću, najznačajnijem privatnom izdavaču koji ima najbolju naučnu izdavačku misiju. Iz programskog teksta jasno se vide urednički orijentiri - uveren sam da će u Pojmovniku biti velikih otkrića, važnih knjiga, manje poznatih a izuzetnih imena književne nauke.
      
       JOVAN JANJIĆ