(“Tito, englesko mezimče, NIN br. 2727)

      Priznajem da mi je žao što se neko od profesionalnih istoričara nije javio da u NIN-u opovrgne tvrdnje jednog Britanca, inače nekadašnjeg zeta kneza Pavla Karađorđevića, o događajima od marta 1941. godine. Nije istina da je knez “Pavle potpisao jedini pakt o neutralnosti koji je Adolf Hitler ikada prihvatio” (misli se na 25. mart 1941. godine).
       Ne bih znao da kažem da li je ikada ma sa kime Adolf Hitler potpisao “pakt o neutralnosti”, ali ono što se zna iz udžbenika za srednje škole u ovoj zemlji, to je da je Jugoslavija pod rukovodstvom kneza regenta Pavla dala odmah, jeseni 1939, izjavu posle izbijanja rata između Francuske i Velike Britanije, s jedne strane, i nacističke Nemačke, s druge strane, da će biti neutralna. Kao što je poznato, uzrok za ovaj rat, bar prvi, najneposredniji i vidniji, bio je napad Nemačke na Poljsku 1939. posle čega je ona raščerečena između Sovjetskog Saveza i nacističke Nemačke.
       U strahu da ipak Jugoslavija na kraju ne bude neka otporna tačka zapadnih Saveznika - protiv Nemačke - Hitler je insistirao da Jugoslavija potpiše Trojni pakt, odnosno da pristupi paktu carskog Japana, fašističke Italije i nacističke Nemačke u cilju izgradnje zajedničke buduće “Nove Evrope”. Možemo da raspravljamo da li je trebalo popustiti pod Hitlerovim pritiskom ili, i da postavimo pitanje zašto je knez Pavle pristao da napusti neutralnost, ali posle potpisivanja Trojnog pakta 25. marta 1941, Jugoslavija je prestala biti neutralna, prebacila se na stranu takozvanih hajdučkih sila u borbi protiv Francuske i Velike Britanije.
       A onaj ko danas veruje u “garantije” Adolfa Hitlera, koje je on dao Jugoslaviji posle potpisivanja Trojnog pakta 25. marta 1941, treba da pročita jedan ozbiljan feljton Mihaila Simića u Politici o martovskim događajima i da pogleda svedočanstva ondašnjeg profesora Pravnog fakulteta, inače Pavlovog ministra, Mihaila Konstantinovića, o dilemama u vezi s potpisivanjem Trojnog pakta i u vezi s “garantijama” Hitlerovim.
       Koji je bio cilj Trojnog pakta? Tri velike sile, carski Japan, nacistička Nemačka i fašistička Italija “rešile su” tim paktom seprembra 1940. “da stvore i održe nov poredak” u Aziji i Evropi, tako što Japan “priznaje i poštovaće vođstvo Italije i Nemačke pri stvaranju novog poretka u Evropi”. Da li tu ima mesta neutralnosti?
      
       DESIMIR TOŠIĆ,
       Beograd