Knjiga o Srpskom radiju u Milvokiju govori o istoriji ovog medija ali i o raskolima srpske zajednice u SAD

      Jedan od najvećih emigrantskih talasa nastao je posle Drugog svetskog rata. Mnogi vojnici i oficiri Vojske Kraljevine Jugoslavije posle četiri godine provedene u nemačkim zarobljeničkim logorima, nisu poverovali obećanjima o gradnji novog sveta. Odlučili su da ostanu u inostranstvu.
       Tokom pedesetih godina nije bilo neuobičajeno u Parizu sresti obrazovane Srbe, s francuskim bez akcenta kako rade kao moleri - jer su njihove diplome bile bezvredne. Sličnu sudbinu podelio je i Nikola Kosić koji je iz Nemačke otišao u SAD.
       Do početka Drugog svetskog rata, on je bio komandant bataljona Kraljeve garde. Kada je posle izlaska iz nemačkog zarobljeničkog logora stigao u SAD, bio je jedan od mnogobrojnih evropskih emigranata koji je, da bi preživeo, morao da prihvati svaki ponuđeni posao. Kosić je počeo da upravlja kranom u fabrici u Milvokiju. Pored ovog posla, bio je i urednik programa Srpskog radija u Milvokiju. Ovaj program je kao i ostali radijski programi na srpskom jeziku tog vremena bio emitovan u zakupljenom jednosatnom terminu na lokalnoj radio-stanici. Ono što Srpski radio u Milvokiju izdvaja od ostalih, jeste to što je Nikola Kosić sačuvao celokupnu arhivu ovog radijskog programa. Po svom povratku u Srbiju predao je Srpskoj akademiji nauka i umetnosti.
       Dragoslav Simić, urednik dokumentarnog programa Drugog programa Radio Beograda proučio je ovu arhivu, razgovarao sa Nikolom Kosićem i napisao knjigu “Raskol u etru” koja će se uskoro pojaviti u izdanju Službenog lista.
       O tome kakav je značaj Srpskog radija u Milvokiju za našu medijsku istoriju Simić kaže:
       “Zahvaljujući tome što je Kosić sačuvao arhivu ovog radija moguće je pratiti ne samo rad ovog medija već i istoriju srpske zajednice u SAD. Kao urednik Kosić se trudio da sačuva nezavisnost između mnogobrojnih političkih struja naše emigracije i to mu je polazilo za rukom sve do crkvenog raskola 1963. godine koji je iz temelja potresao srpsku zajednicu. Kosićev radio podržavao je one koji su bili na strani Patrijaršije.”
       O dubini raskola svedoči i vest koju je Srpski radio objavio 8. marta 1964. godine.
       “Kako saznajemo, telo pokojnog Mihajla Miljkovića nije moglo biti sahranjeno na srpskom groblju u Libertvilu.
       Bivši episkop bivše američko-kanadske eparhije, Dionisije Milivojević, nije dozvolio pristup svešteniku na srpsko groblje u Libertvilu, a koji je trebalo da izvrši sahranu. Prijatelji pokojnog Mihajla Miljkovića, pak, nisu mogli da ga sahrane bez sveštenika, pa je telo pokojnikovo vraćeno u mrtvačnicu.
       Tako se mrtvi Srbi vozaju kroz Viskonsin, na zaprepašćenje srpskog sveta i našu veliku sramotu.”
       Raskol je iz temelja potresao srpsku zajednicu u SAD jer su obe strane smatrale da neopredeljenih ne može biti. Holivudska zvezda srpskog porekla Lolita Davidovič svojevremeno je američkim novinarima kazala da joj je detinjstvo bilo obeleženo beskrajnim raspravama njenih roditelja o crkvenom raskolu.
       “Vođen je medijski rat između programa koji su bili na strani Patrijaršije ili raskolnika”, kaže Simić, i nastavlja: “Da bi ojačao uticaj SPC među svojim slušaocima, Kosić je zatražio da mu iz Patrijaršije šalju snimke poslanica patrijarha Germana i ti snimci su jedini koji su do danas sačuvani. Pored ovih snimaka postoji i snimak našeg glumca Staše Miljkovića koji recituje pesmu ‘Smrt Draže Mihailovića’ koja je kod nas nepoznata. Nažalost, nisam uspeo da saznam da li je još neko od naših ljudi koji su radili na tadašnjim srpskim medijima u SAD sačuvao neku dokumentaciju, jer bi tada slika o tadašnjoj medijskoj situaciji bila još kompletnija i iz nje bi se još bolje videlo koliko smo sposobni da se međusobno mrzimo.”
      
       VLADAN STOŠIĆ