Ovog juna i po zapadnim standardima Istraživačka stanica Petnica je postala punoletna; nastavlja svoj misionarski posao sa parolom “sa 21 godinom u 21. vek”. Kao rasadnik darovitih i mesto okupljanja i razmene ideja onih koji su žedni znanja bez obzira na materijalne konsekvence, Stanica je prvo bila osnovana u staroj seoskoj školi u Petnici kod Valjeva da posluži kao istureno odeljenje gde bi se okupljali oni koji hoće da misle, pre svega studenti. Ideja je potekla od Mladih istraživača, a ideju o osnivanju su podržali Beogradski univerzitet i SANU. Na početku cele priče cilj je bio okupiti mlade i energične stručnjake koji će se uhvatiti u koštac sa problemima zaštite kulturnih spomenika i problematikom zaštite prirode i sve ugroženije životne sredine. Obrazovne aktivnosti koje su bile organizovne u prvim godinama postojanja Stanice bile su fokusirane na probleme zaštite Petničke pećine i kvaliteta podzemnih i površinskih voda, pa su se tu počeli okupljati studenti arheologije, geologije, biologije, hemije, geografije i drugih naučnih oblasti.
       Prolazile su godine, broj programa je rastao kao i broj polaznika koji su na seminare dolazili iz svih škola tadašnje Jugoslavije, i njihovih predavača. Istraživačka stanica je veoma brzo stekla ugled u akademskim krugovima. Svojim delovanjem uspevala je da okupi i podrži mlade ljude u ideji da bavljenje naukom i te kako ima smisla. Generacije su se smenjivale, nekadašnji polaznici koji su brzo napredovali u naučnoj karijeri postajali su predavači mlađima; formiralo se nešto poznato kao “petnički duh”. Ko je jednom došao, obično je ostajao inficiran. Broj objavljenih naučnih radova, kao rezultat naučnoistraživačke delatnosti Stanice, koja je, ustvari, u odnosu na obrazovanje kroz istraživanje sporedna delatnost, impozantan je i pokazuje da su njeni polaznici u čvrstoj vezi sa realnom naukom. Gde god se na međunarodnim smotrama i takmičenjima pojave, skoro po pravilu Petničani bivaju nagrađeni i visoko rangirani. Razmatrajući položaj nauke između tržišta i kreativnosti, Jelena Uzunović, govoreći o nedavnom prisustvu Petničana na međunarodnom takmičenju “Prvi korak ka Nobelovoj nagradi za fiziku”, kaže da za devet godina prisustva nijedan rad iz Petnice nije ostao nenagrađen (konkurencija 68 zemalja).
      
       MILENA ČUKIĆ