IN MEMORIAM

(1924-1999)U Beogradu je 19. septembra umro prof. Pavle Ivic, jedno od najpoznatijih imena u svetu nauke o jeziku danas, covek izuzetnog obrazovanja i siroke kulture, redovni clan Srpske akademije nauka i umetnosti i osam stranih akademija (medju njima Ruske, Austrijske, Norveske i dr.). Bio je clan mnogobrojnih naucnih organizacija i tela kod nas i u svetu i osobito rado prihvatan profesor po pozivu na poznatim svetskim univerzitetima od Japana do Amerike. Vodio je ili ucestvovao u vodjenju najznacajnijih nasih lingvistickih projekata (dijalektoloskih, etimoloskih, onomastickih, leksikografskih), bio je clan komisija i prezidijuma Opsteevropskog, Opsteslovenskog i Srpskog lingvistickog atlasa. Prvi je srpski lingvista kojemu su za zivota pocela da se objavljuju celokupna dela.

Pavle Ivic je rodjen 1. decembra 1924. g. u Beogradu. Po zavrsetku II sv. rata (u kojemu je ucestvovao na strani NOV) upisao se na beogradski Filozofski fakultet, danas Filoloski, na kojemu je (1949. g.) s odlicnim uspehom zavrsio studije srpskog jezika i knjizevnosti. Jos kao student poceo je da se bavi naucnoistrazivackom radom, i vec tada primenio savremenu metodologiju u naucnom radu, koja ga je karakterisala celog njegovog naucnog veka. Iako je njegova specijalnost ponajvise bila dijalektologija, a zatim istorija jezika, on se bavio i drugim lingvistickim disciplinama - uporednim proucavanjem slovenskih i drugih jezika i savremenim srpskim jezikom. Dve godine posle doktoriranja (1954) objavio je (1956) prvu sistematizovanu dijalektologiju srpskohrvatskog jezika (koja je 1958. objavljena i na nemackom jeziku). Njegova studija o govoru Galipoljskih Srba (objavljena 1957) jedan je od najsjajnijih radova u srpskoj dijalektologiji, gde su do punog izrazaja dosli Ivicev raskosni naucni talenat i izuzetna naucna akribija. Nizala su se otada dela iz dijalektologije, istorije jezika, odnosa medju slovenskim jezicima, savremenog srpskog jezika (pominjemo samo neka: O Vukovom srpskom recniku, Srpski narod i njegov jezik, O jeziku nekadasnjem i sadasnjem, Srpskohrvatski dijalekti, Decanske hrisovulje, sa M. Grkovic, Pravopis srpskohrvatskih cirilskih povelja i pisama 12. i 13. v., sa V. Jerkovic, O slovenskim jezicima i dijalektima, O srpskohrvatskim akcentima, sa I, Lehiste, Istorija srpskohrvatskog jezika, Rasprave, studije i clanci, Polemicki spisi). Objavio je jos oko 600 rasprava, clanaka i drugih radova, od kojih blizu trecine na stranim jezicima u dvadesetak zemalja. Bio je glavni urednik Zbornika za filologiju i lingvistiku Matice srpske, Srpskog dijalektoloskog zbornika, clan redakcija Juznoslovenskog filologa i niza stranih naucnih publikacija. Osnivac je i glavni urednik Onomatoloskih priloga SANU.

U Institutu za srpski jezik SANU, gde je zapoceo radni vek (kasnije ga nastavio na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu i na Filoloskom u Beogradu), vodio je projekte dijalektoloskih i etimoloskih istrazivanja, a sa suprugom Milkom, takodje lingvistom svetskog glasa i ugleda, bio je stalni recenzent Recnika SANU. Bio je zaloga visokog naucnog nivoa rada u Institutu, ne samo u projektima koje je vodio. Osobitu pomoc pruzao je mladim lingvistima, a bila je cast i privilegija da on bude mentor za magistarske i doktorske disertacije (neke su branjene pred njim i u inostranim univerzitetskom centrima).

Angazovao se Pavle Ivic i na drustvenim poslovima (osobito je, npr. bila dragocena njegova uloga u Srpskom saboru, gde je bio predsednik), ali glavna njegova aktivnost, pored silnih autorskih radova, bila je vodjenje projekata, naucnih odbora i komisija (npr. Medjuakademijski odbor za dijalektoloske atlase, Medjuakademijski odbor za onomastiku, Odbor za standardizaciju srpskog jezika i dr.). Kao predsednik Odbora SANU za onomastiku i urednik Onomatoloskih priloga organizovao je obiman i sistematski rad na prikupljanju kosovskometohijske onomastike, kao da je bio svestan onoga sto ce se sa ovim srpskim prostorom kasnije dogoditi, tako da danas na srpskom jeziku jedino Kosmet ima kompletnu onomasticku gradju u SANU (imenski sistem ljudi i naseobina i svih prirodnih realija).

U svim oblastima kojima se bavio Ivic je ostavio ne samo valjane naslednike, vec cele timove strucnjaka koje je vodila njegova sigurna naucna ruka. Tu je mnostvo doktorskih disertacija i stotine naucnih radova objavljenih pod njegovim rukovodstvom. O Ivicu se svuda u svetu govorilo kao o jednom od najvecih lingvista naseg doba.

Smrcu Pavla Ivica srpski narod je izgubio velikog patriotu i jednog od svojih najumnijih ljudi, ali je za njim, srecom, ostalo monumentalno naucno delo, na kojemu ce se uciti mlade generacije naucnika. On pripada onoj plejadi srpskih velikana kojoj su, posle Vuka, pripadali Djura Danicic, Ljuba Stojanovic, Jovan Erdeljanovic, Jovan Cvijic, Aleksandar Belic i najuzi krug velikih ljudi srpskog naroda.

Drago Cupic