Senke zaboravljenih zabluda

Da je živ, prvi predsednik samostalne Republike Hrvatske dr Franjo Tuđman u Hagu bi odgovarao za ratne zločine iz prethodnog rata sa Srbima i građanima Bosne i Hercegovine. Donedavno nezamisliva rečenica danas je sasvim prihvatljiv zaključak za većinu stanovnika Hrvatske. Ono u čemu se poklonici ili oponenti politike pokojnog hrvatskog predsednika razlikuju, svodi se na manje ili više žarko nacionalno rodoljublje snažnog emocionalnog predznaka. Jedni smatraju da je čoveku koji se devedesetih godina nametnuo kao „otac nacije” i mesto u haškom zatvoru, dok drugi upozoravaju na nepravdu i dvostruke kriterijume evropskog morala. Osam godina posle smrti predsednika Franje Tuđmana, njegove bivše apologete proglašavaju ga „povjesničarem kojeg je povijest pregazila”, a u potencijalno dobre strane njegove ličnosti kojima se nacija okoristila, ubrajaju tek dve paušalne ocene. Dr Franjo Tuđman bio je osnivač hrvatske države i ratni pobednik nakon raspada bivše Jugoslavije. NJegove knjige istorijske tematike poput antologijskih „Bespuća povijesne zbiljnosti” ili „Usudbenih povjesnica” još su u svim izlozima zagrebačkih knjižara, ali se čitaju oprezno, daleko od nepozvanih očiju i zakamuflirane u neku lakšu literaturu. Da je živ, Titov general i autokrata koji je obeležio ratno i poratno razdoblje u životima četiri i po miliona građana Hrvatske, danas bi imao 86 godina. Svima je ostalo u pamćenju da je na njegovu sahranu u decembru 1999. godine stigao jedino tadašnji turski predsednik Sulejman Demirel, ali i stotine hiljada Hrvata koji su u impozantnim procesijama svog predsednika ispraćali na poslednji počinak. Poređenja sa sahranom predsednika bivše Jugoslavije Josipa Broza Tita nameću se sama po sebi, kao i činjenica da je Tuđman zaista bio samo hrvatski predsednik, a ne predsednik svih građana Hrvatske kako se deklarisao i političkim ponašanjem kasnije pokazao aktuelni šef Republike Hrvatske Stjepan Mesić. Nepunu godinu nakon smrti čoveka koji je svoju naciju ispunio ne uvek opravdanim političkim samopouzdanjem, ali i malograđanskom sujetom, arogancijom i ksenofobijom, ljudi koji su delili navodnu harizmu Franje Tuđmana i njegove političke, nacionalne, konfesionalne i ideološke stavove, na parlamentarnim izborima u januaru 2000. godine izabrali su vladu danas takođe pokojnog Ivice Račana i koaliciju socijaldemokrata i liberala. Nedavna godišnjica rođenja Franje Tuđmana u zagorskom selu Veliko Trgovišće pokazala je da ovo mesto, posle smrti „jape svih Hrvata” propada jednako kao i rodna kuća Josipa Broza Tita u obližnjem Kumrovcu. Veliki poklonici istorije koju je za svoj narod nastojao da ispiše, pa i preoblikuje pokojni hrvatski predsednik, smatraju da je najveći krivac za ignoranciju njegovog životnog dela upravo partija koju je osnovao – i danas vladajuća Hrvatska demokratska zajednica dr Ive Sanadera. Aktuelni hrvatski premijer je, od provincijalno zagriženog populističkog pokreta, kakav je devedesetih godina stvorio Franjo Tuđman, od HDZ-a stvorio relativno modernu političku stranku, dobrim delom zasnovanu na protivtuđmanovskoj politici. Tvrdi „hadezeovski prvoborci” Sanadera danas zato zovu izdajnikom stranke, Tuđmanove politike, države i nacije, a još gore misle o predsedniku Hrvatske Stjepanu Mesiću. To je i stav Tuđmanove porodice, supruge Ankice, ćerke Nevenke, sinova Miroslava i Stjepana i unuka Siniše i Dejana. Najstrašnija stvar dogodila im se kad su posle smrti glave familije, nacije i države, izbrisani iz članstva vladajuće Hrvatske demokratske zajednice. Neproduživanje partijske knjižice zbog prekoračenja roka za tu administrativnu formalnost do bizarnosti svedoče o osvetoljubivosti prema bivšem idolu većine desnih, konzervativnih i patrijarhalnih političara hrvatske političke scene i njegovoj porodici. Tuđmanovi su uvređeno zaćutali i zatvorili se u svoju vilu u Nazorovoj ulici u Zagrebu, ali su od najmoćnije hrvatske vladarske porodice u svega osam godina nakon smrti porodičnog i nacionalnog patrona, dospeli do političkog, a donekle i materijalnog bankrota. Niz fantomskih „eksport-import” firmi koje je vodila ćerka bivšeg predsednika Nevenka Tuđman (iz beogradske mladosti inače poznata po velikom talentu za slikarstvo) otopilo se kao lanjski sneg. Sin Stjepan vodi problematičnu producentsku kuću „Patria” u kojoj snimaju državotvorni režiseri poput Jakova Sedlara, a povremeno se pojavi i na ručku u svom restoranu „Ledi Šram” u Mesničkoj ulici u Zagrebu. Ankica Tuđman vodi dobrotvornu fondaciju „Spasimo djecu Hrvatske” koja je, reći će zli jezici, u zlatnom dobu Tuđmanove dinastije umesto deci ratnih udovica novac pretežno donirala firmama čijim su ekstraprofitima džepove punili unuci Siniša i Dejan Košutić. Ankica Tuđman izdala je i knjigu „Moj život s Francekom” koja uz „Hrvatsko ratno znakovlje” u dva toma, čija je takođe potpisnica, beleži solidnu čitanost u Hrvatskoj. Jedna druga Ankica, bivša službenica „Zagrebačke banke” Ankica Lepej dotle na ulici prodaje knjigu „Istina i savjest iznad bankarske tajne” koju je napisala posle skandaloznog otkrića o novčanom potencijalu na nebrojenim bankovnim računima Ankice i Franje Tuđmana. Sa običnim piljarskim kolicima punim neprodanih knjiga Lepejeva obilazi zagrebačke četvrti, pošto je njena verzija istine o bogatstvu Tuđmanovih za domaće knjižare i dalje veoma rizična. Siniša Košutić, poznat po razuzdanom „partijanju”, automobilskim utrkama i licu koje je očaravalo sve instant-voditeljice domaćih televizija, sada je na postdiplomskom studiju iz preduzetništva u Osijeku, a posebno je zanimljivo da mu je stalno radno mesto Hrvatska gospodarska komora gde ovdašnje privrednike savetuje kako se posluje u međunarodnim odnosima... Drugi unuk Dejan Košutić koji je, jedva prerastavši adolescenciju pre petnaestak godina od dedinog džeparca, kako je gorko primetio pokojni liberalni hrvatski političar Mika Tripalo, osnovao „Kaptol banku” sa početnim kapitalom od milion evra, takođe je magistar poslovnog upravljanja, pa se u svakoj unosnijoj hrvatskoj firmi danas pojavljuje kao glavni konsultant, ma šta to trebalo da znači. Iza svih karijera koje su u hrvatskoj politici i mimo nje ostvarili članovi porodice, ali i iskreni poklonici pokojnog predsednika Franje Tuđmana, zapanjuje pokušaj da se naciji nametne dilema treba li ovog čoveka rehabilitovati ili ne. Farsu upotpunjuje zaključak kreatora javnog mnjenja da Tuđman nije zaslužio nikakvu rehabilitaciju jer je, danas je to tako lako primetiti i nabrojati (!), bio mrzitelj demokratije, slobode mišljenja i govora, preziratelj medija i mrski despot koji je najviše voleo podaničko klanjanje i snishodljivo divljenje svojoj veličini. Jedino čemu je bio privrženiji od vlastite ličnosti bila je ličnost Slobodana Miloševića. Pokojni predsednik Srbije i Jugoslavije bio je, navodno, trajna Tuđmanova opsesija i fiksacija, jača od želje da harizmom nadmaši Tita i zaseni sve ostale hrvatske vladare i političare, od kralja Tomislava do Ante Starčevića. Današnji preziratelji svog pokojnog predsednika čude se iskrenoj privrženosti koju su Tuđman i Milošević pokazivali u Karađorđevu 1991. godine, pominju kako je Milošević iskreno žalio zbog Tuđmanove bolesti i ističu duboku Tuđmanovu žalost zbog bombardovanja Srbije 1999. godine. To je proleće bilo kobno za psihofizičko stanje bivšeg hrvatskog predsednika. On nipošto nije želeo da se Beograd bombarduje, a pogotovo ne zbog Kosova. Svetu je predlagao da se bivša srpska pokrajina podeli, a da severni deo sa pravoslavnim manastirima i sakralnom nacionalnom baštinom ostane u sastavu Republike Srbije. Do kraja je odbijao da dozvoli američkim bombarderima iz Avijana da za napade na Srbiju koriste vazdušni prostor Hrvatske. Odluka je navodno pala kad je bivši šef hrvatske države zaspao iscrpljen od briga i žalosti, pa je, koristeći se njegovim zasluženim snom, Amerikancima dozvolu izdao šef Tuđmanove diplomatije dr Mate Granić, poznat kao najkolebljiviji i „najnevidljiviji” hrvatski političar. Da nije groteskna, ova epizoda iz Tuđmanovog života bila bi zaista smešna. Baš kao i „ispovedi” pojedinih glavnih pera Tuđmanovog režima koji su, tvrde danas, svog glavnog urednika na Pantovčaku tako energično ubeđivali da su im novine prohrvatske, a ne projugoslovenske ili, još gore, prosrpske, da je bivši predsednik pokušao i fizički da ih napadne! Smirio se kad su mu to posvedočila njihova imena i prezimena... Ukratko, dr Franjo Tuđman danas se od proslavljenog vođe nacije, veštačkom dnevnopolitičkom i njoj pripadajućom žurnalističkom dilemom, pretvorio u balast koga perspektivna evropska država, lokomotiva svih dotrajalih balkanskih vozova sa krajnjeg severa „zapadnog Dejtonlenda” i dalje mora da vuče u Evropsku uniju.