Misao kroz pokret

Nastavljajući tradiciju inovativnih umetničkih dela i znamenite trupe Ruski balet S. Djagiljeva, VI BFI otvorio je, u Sava centru, Balet Monte Karla iz Monaka. Gostovanje ove renomirane trupe, čiji je direktor, koreograf i istraživač multimedijalne sajber generacije, Žan-Kristof Majo, odvija se u okviru proslave stogodišnjice Baleta Monte Karla, u čiji su profil ugrađena nezaboravna ostvarenja Ane Pavlove, Fokina, Nižinskog, Mjasina, Balanšina, Lifara, Debisija, Ravela, Prokofjeva, Stravinskog, Baksta, Pikasoa, Braka, Miroa, Dalija i drugih. Koreografija Ž.-K. Majoa Pejzaž (iz 1995), igračko-ikonička etida u svedenom geometrijskom dekoru finih svetlosnih preliva, na dramatičnu elektronsku muziku Y. Adamsa, delovala je više vizuelnim efektima, znalačkim ucrtavanjem tela u funkcionalno korišćen prostor, nego inovativnošću koreografske leksike. Posvećene koreografovom ocu, slikaru Žanu Majou, raznovrsne neoklasične varijacije odličnog ansambla delovale su, u sofisticiranoj igri, poput apstraktnog dodira kičice na platno, u kontrapunktu sa dramatičnom muzikom. Tek u drugom delu baleta, sa inventivnim solima i duetima, tri para igrača plastičnih pokreta i energetskog naboja pružila su nam dublji emotivni doživljaj. Druga Kajoova koreografija, Altro Canto II, o čoveku koji je prodao svoju senku, bila je u izvođačkom, vizuelnom i filozofskom pogledu veoma impresivna, zahvaljujući i sajber tehnici. Igra protagoniste, izvanrednog Gaetana Marlotija, pred ogledalom-platnom, uvećavanja i umanjenja njegove senke zavisno od uglova projektovanja svetlosti, ali i od ugla posmatrača prizora, postepeno multipliciranje glavnog igrača u mnoštvo vrsnih igrača i njihovih senki u dinamičnim i statičnim kadrovima, sugerisali su dramatično traganje za vlastitim identitetom, odnosno, majušnost umetnika suočenog sa ogromnošću vlastite, ali i enigmom tuđih senki. Trupa Random Dance Compandž Vejna Mekgregora (Kraljevski balet, London), izvela je u Sava centru zanimljivu plesnu predstavu Entitet, poslednji deo njegovog triptiha koji kroz umetničku igru istražuje moždane i psiho-fizičke funkcije tela. Kombinujući intencionalne pokrete, prenosnike voljnog procesa mišljenja i htenja, sa devijantnim, deformišućim reakcijama igrača, koje kao da izmiču svakoj kontroli nervnog i mišićnog ustrojstva, Mekgregor, poput čarobnjaka, tren docnije preobraća stil igre u briljantno savremen. Delimično fiksirana koreografija, u solima, duetima i triima, omogućava igračima inventivnu improvizaciju, kroz individualnu nadgradnju u doživljaju muzike Y. Hopkinsa i Y. Talbota. Ta mešavina hotimičnog i nehotimičnog, ponekad odveć mehanizovana, čak dehumanizovana, u celini deluje veoma kreativno zahvaljujući izvanrednim igračima. Spretno vladajući svojim telima, hitri u promenama, sa snažnim energetskim nabojem, igrači, od kojih svaki može biti solista, kreiraju Mekgregorove ideje, nove i začudne, čineći ih skoro fascinantnim. U geometrijskom svedenom dekoru od tri pokretna panoa, inventivno svetlo, video-projekcije i sajber tehnika, sa psom u trku, na ekranu početkom i krajem predstave, savršeno simbolizuju uzbudljivo Mek Gregorovo traganje za nepoznanicama telesnih manifestacija u funkciji biološko-fizioloških procesa, kao i u njihovoj uslovljenosti i međuzavisnosti. Plasiranjem virtuoznih muških igrača u klaustrofobičnom prostoru omeđenom belinom zidova, Odskok, u izvođenju trupe Koni Jansena iz Roterdama (u Jugoslovenskom dramskom), na kolažnu muziku različitih autora, zanimljiv je projekt kako u tematsko-egzistencijalnom, tako i u izvođačkom pogledu. Jansenova maštovito sugeriše međusobna nadmetanja, rivalstva, sukobe, nadmudrivanja, hrvanja do surovosti, padove, neuspele pokušaje izbavljenja odskocima preko zidova, u traganju za oslobođenjem i identitetom. Lako i nenametljivo izvodeći najstilizovanije, ali i one “divlje” pokrete, igrači, skoro akrobatske veštine, sugerisali su situacije nastale u osuđenosti na međusobne odnose. Posebno impresivni bili su dueti i sola, sa duhovitim poentama u pomirljivijim tonovima drugog dela predstave, čime se stiže do ohrabrujućeg saznanja o neminovnosti suživota u zadatim okolnostima. Vešto smišljena koreografija prefinjene ženske apercepcije Koni Jansens delovala je nepretenciozno. U Ateljeu 212, muška igračka trupa iz Sao Paula brazilske kompanije Sociedade Masculina, kraćim predstavama Palpable (“dodirljivo”, “opipljivo”), i Između tela i plave boje Enrikea Rodovalja, podelila je gledaoce. Prva koreografija Krićanina Andonisa Fonjadakisa, u izvođenju izvanredno građenih muškaraca, na kolažnu muziku Hulijena Toride, dovodila je gledaoca, žestokim temperamentom, savršenom muzikalnošću i telesnom izražajnošću igrača, upravo u stanje “opipljive” čulnosti i radosti postojanja kroz igru. Svaki mišić igrača delovao je poput vrhunski osetljivog instrumenta koji odjekuje i zrači ritmičko-dinamičkim odjecima iskonskog postojanja. Snažna i neobuzdana igra, u kojoj neminovna improvizacija kao da je pričala priču o oslobođenju crnih robova i svih drugih porobljenih. Uz igru se volelo, rađalo, patilo, radilo i umiralo – do trenutka “dodira” sa “nebeskom kariokom”. Još upečatljiviji utisak ostavila je koreografija Enrikea Rodovalja Između tela i plave boje, senzibilnošću i preciznom, hitrom, dramatičnom igrom savršenih igrača, osetljivih na iskonske ritmove Brazila. Ideja koreografa, istraživanje “ljudskog lavirinta između tela i totalnog plavetnila”, ma koliko bila apstraktna, ovaploćena je sugestivnom i oplemenjenom igrom celokupnog ansambla, dinamično-ritmičkim pokretima poniklim iz same duše.