Zlatna knjiga Meše Selimovića

Srpska književnost po mnogo čemu je najvitalniji i najrazvijeniji deo srpske kulture. Takva je jer su se u svim vremenima u kojima se moglo pisati i stvarati u njoj javljali izuzetni pisci čije bi delo bilo isto toliko vredno i imalo isti značaj i u nekoj drugoj književnosti i kulturi, nekoj od onih o kojima uvek mislimo kao o najrazvijenijim i najvrednijim. Posebno mesto među ovakvim autorima ima Meša Selimović (1910-1982). NJegovi romani Tišine, Derviš i smrt i Tvrđava obeležili su šezdesete i početak sedamdesetih godina dvadesetog veka, doba u kojem su se susrele različite generacije srpskih pisaca.

Dok se srpska književnost, sa jedne strane, bogatila poznim delima Miloša Crnjanskog - tada su objavljeni Druga knjiga Seoba, Kod Hiperborejaca i Roman o Londonu - i Danom šestim Rastka Petrovića, delima čije objavljivanje je iz političkih razloga dugo bilo odlagano ili čak osujećivano, sa druge strane su već dolazili novi prozni pisci, pre svih Danilo Kiš i Borislav Pekić - Kišovi romani Mansarda, Bašta, pepeo i Peščanik, a Pekićevo Vreme čuda i Hodočašće Arsenija NJegovana objavljeni su u tom periodu. Moglo bi se reći da je to zlatno doba srpskog romana i da je u njemu delo Meše Selimovića posebna i izuzetna pojava. Ono je svojevrsna spona među generacijama pisaca koji su, kada se dodaju i stvaraoci koji su bili pojava sami za sebe, poput Vladana Desnice i Milorada Pavića, srpsku književnost dvadesetog veka učinili literaturom značajnom za svetsku književnost.

Derviš i smrt je zlatna knjiga ovog izuzetnog doba srpskog romana jer je uvažavanje i prihvatanje ovog romana u srpskoj književnosti i kulturi od časa kada se pojavio pa sve do danas bezuslovno. To potvrđuju i dve velike ankete, jedna u kojoj je oko osamdeset kritičara, profesora i urednika upravo ovom romanu dalo najviše glasova kao najznačajnijem proznom delu dvadesetog veka, i druga u kojoj su dosadašnji članovi NIN-ovog žirija iz cele Jugoslavije najveći broj glasova dali Selimovićevom remek-delu kao najboljem nagrađenom romanu tokom pedeset godina koliko se ova nagrada dodeljuje, što je i povod za ovo jubilarno izdanje.

(Odlomak iz pogovora čije ćemo šire izvode

objaviti u sledećem broju)