Iskorak na istok

Dolazak predsednika Državne zajednice Srbija i Crna Gora Svetozara Marovića u Zagreb ni ovaj put ne prolazi bez protokolarnih briga za obe strane. Pre nešto više od mesec dana Marović je otkazao svoju posetu na molbu domaćina koji su tih dana upravo ispraćali novi kontingent generala Hrvatske vojske u Hag. I drugi pokušaj posete Zagrebu zapinje s hrvatske strane, a razlog je novi ministar spoljnih poslova u Beogradu Vuk Drašković. Građani Hrvatske nisu zabrinuti zbog prislušnih uređaja koji su javno uklanjani iz njegove kuće u Beogradu, a još manje su informisani o tome da Drašković ima problema zbog javnih izjava da Albanci na Kosovu danas samo ponavljaju teror koji su tamo pre desetak godina počeli Srbi podstaknuti čuvenim gazimestanskim govorom bivšeg predsednika Srbije i tadašnje Jugoslavije Slobodana Miloševića. Ono što brine ovdašnji državni establišment i deo nacije koji se smatra “politički osviješten” je činjenica da je Vuk Drašković, u vreme žestokih antimiloševićevskih demonstracija u Beogradu pre početka krvoprolića u Hrvatskoj i Bosni, Slobodana Miloševića i Franju Tuđmana nazvao “blizancima rata”. Hrvatsko javno mnjenje ni tada ni sada nije prihvatilo ovu metaforu koja jasno odražava stav novog šefa diplomatije susedne zemlje da je na tlu bivše Jugoslavije vođen građanski rat, a ne isključiva i ničim izazvana agresija na Hrvatsku koja se ovde naziva još i “Domovinski rat”.

Državni vrh zemlje dobro zna da je zbog svoje proevropske, pa i promanjinske politike izložen žestokom pritisku nacionalne desnice. Upravo zato se svaki zvanični kontakt najviših predstavnika Hrvatske sa političarima iz Srbije i Crne Gore tretira kao novi test snalažljivosti vlade premijera Ive Sanadera u vrlo komplikovanim domaćim i međunarodnim okolnostima. Primera radi, prilikom nedavnog boravka u nekad većinskim srpskim selima zadarskog zaleđa premijer i ministar pomorstva, saobraćaja i veza Božidar Kalmeta izazvali su neopisiv gnev zbog razgovora sa retkim srpskim povratnicima u ovaj deo Hrvatske. Zadar je brzo osvanuo ispisan grafitima “Sanader-izdajnik” i “Kalmeta-četnik”, dok je čitavoj stranci poručeno “HDZ, dosta je bre!”. Mada deluju zbrkano, bizarno i sumanuto ove parole još su nelogičnije ako se zna da je upravo Božidar Kalmeta, inače, istaknuti zadarski čelnik Hrvatske demokratske zajednice poznat kao vatreni poklonik lika i dela odbeglog generala Ante Gotovine optuženog za ratne zločine nad srpskim civilima u vreme operacije “Oluja” u avgustu 1995. godine. Kalmeta se, bez obzira na saradnju Sanaderove vlade sa tužilaštvom Karle del Ponte u Hagu, od slike Ante Gotovine ne razdvaja ni u svojoj zadarskoj kancelariji, kao ni u novom, ministarskom kabinetu u Zagrebu. U Hrvatskoj je ovih dana zabeležen još jedan politički presedan, koji bi takođe mogao da bude tretiran kao tipična tragikomedija iz domaćeg nacionalnog i državnog folklora. Uoči 82- godišnjice rođenja Franje Tuđmana 14. maja porodica bivšeg predsednika neprijatno se iznenadila kad je shvatila da je izbrisana iz članstva Hrvatske demokratske zajednice koju je Tuđman osnovao 1989. godine u jednoj od tadašnjih baraka zagrebačkog naselja Jarun. Supruga Ankica odbila je svaki komentar rekavši da je “u Hrvatskoj danas sve moguće”, ali je stariji sin pokojnog predsednika, dr Miroslav Tuđman izjavio da današnji HDZ i vlada premijera Ive Sanadera zemlju vode u potpuno pogrešnom pravcu. Tako se usput saznalo i da je Miroslav Tuđman ne samo lider politički niskouticajnog Pokreta za povratak digniteta i integriteta Hrvatske, nego i zvanični portparol porodice Tuđman koja se ovde i dalje očito smatra nekom vrstom “paradržavne” institucije. Premijer Sanader naciji je zato otkrio da Miroslav Tuđman nikad nije ni bio član Hrvatske demokratske zajednice koju je vodio njegov otac. Godine 1990. sa grupom zagrebačkih intelektualaca osnovao je stranku nacionalnih socijaldemokrata, a kasnije je pokrenuo svoj pokret za povratak hrvatskog digniteta, kao jednu od HDZ-ovih frakcija. Svim ostalim članovima porodice Tuđman iz sedišta Hrvatske demokratske zajednice na Trgu žrtava fašizma u Zagrebu poručeno je da obnove svoje članstvo u stranci i plate zaostalu članarinu.

Kad u ovakvim okolnostima država koja se veoma ambiciozno nada skorom pristupu svim evropskim integracijama, ali i međunarodnim kasama, dobije u zadatak da hitno sredi odnose sa onim susedima s kojima je bila u najkrvavijim ratnim sukobima, postaje jasnije zašto je dolazak ili nedolazak Vuka Draškovića u Zagreb ovde svesno stavljen u prvi politički plan. Nije reč samo o novoj koski bačenoj u nacionalnu arenu, nego i o problemu koga ni Hrvatska, ni ostale zemlje bivše Jugoslavije očito nikako ne mogu da se otresu. Ukratko, Vuk Drašković je sa svojim stavovima o svojevrsnom proporcionalnom stradanju nedužnih žrtava “ratnih blizanaca” Miloševića i Tuđmana pokazao da će u domaćem podneblju još dugo vremena tinjati manje ili više prigušeni “rat za interpretaciju rata”. Pogotovo zato što se između Hrvatske i Srbije zvanično nikada nije ni vodio rat, a bivša JNA u to vreme je u međunarodnim krugovima figurirala kao legalna vojska legalne savezne države, pa su natezanja između “separatista” i “agresora” za svet van balkanskog ratišta uvek bila samo unutrašnje “domorodačko pitanje”. Nedavni intervju Vuka Draškovića zagrebačkom nedeljniku “Globus” trebalo je da pripremi naciju da će autor ovde kontroverznog romana “Nož” u Hrvatsku i Zagreb doći ne samo jednom, nego mnogo puta. Ipak, upravo zbog ovog romana koji mnogi u kulturnim i političkim krugovima Zagreba i Sarajeva smatraju “pijukom” koji je počeo da kopa grobove za buduće ratove, Drašković je u hrvatskom glavnom gradu, u najširim slojevima političkog plebsa i dalje “persona non grata”. To je potvrdio i predsednik Republike Hrvatske Stjepan Mesić koji je izjavio da je u Zagreb “dobrodošao Svetozar Marović”. Kasnije se ispravio rekavši da, naravno, ne misli da se meša u protokol susedne države i određuje koga će njen predsednik povesti u svojoj delegaciji. Kad se radi o suprotnom smeru, domaća javnost iznenadila se još jednim nenajavljenim putovanjem šefa hrvatske diplomatije Miomira Žužula. On krajem meseca treba da otputuje u Beograd, što se ovde smatra polukorakom koji treba da ispravi eventualne neprijatnosti oko (ne)dolaska Vuka Draškovića u Zagreb u delegaciji predsednika Svetozara Marovića.