Domjenak kod Srba

Da je slučajno bio prisutan na božićnom prijemu srpske zajednice u Zagrebu, ministar spoljnih poslova Srbije i Crne Gore Vuk Drašković bio bi veoma zadovoljan. Impresivan broj prisutnih zvanica mogao je da posluži kao ironična ilustracija njegovog grlenog stranačkog gesla sa beogradskih ulica: “Svi, svi, svi!”

Tradicionalni prijem koji u Hrvatskoj već deset godina na Badnji dan priređuje Srpsko nacionalno vijeće okupio je doslovno sve ličnosti koje žele da dobiju svoje mesto u javnom i političkom životu zemlje gde se više od 95 odsto stanovništva smatra pripadnicima rimokatoličke vere. Međutim, Vuk Drašković do sada još nije bio u Zagrebu, a nije bilo ni zvaničnog poziva. Tako nije mogao da vidi ko je sve iz dubine srca ili zanesen političkom pragmom uskliknuo „Mir Božji, Hristos se rodi!” braći pravoslavcima koji ovaj hrišćanski praznik slave po julijanskom kalendaru, a Badnji dan im se preklapa sa praznikom Tri kralja gregorijanskog kalendara, koji i katolički kler u

Zagrebu počinje da naziva Bogojavljenje.

Broj ljudi na „domjenku kod pravoslavaca” premašio je sva očekivanja domaćina, pa je svečanost ove godine održana u velikoj dvorani Novinarskog doma u Zagrebu, umesto u skromnim prostorijama Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta” kao do sada. Lagani osmesi na licima učtivih domaćina, dr Milorada Pupovca, šefa Samostalne demokratske srpske stranke dr Vojislava Stanimirovića i ostalih, govorili su da se među starim gostima i prijateljima pojavljuju i nova lica čije su pojave odmah izazvale žamor i komešanje.

Neki su se gurkali na pojavu nezavisnog saborskog zastupnika Slavena Letice, antologijskog stranačkog konvertite i dilera poverljivih stenograma s početka hrvatsko-srpskih pregovora u Tuđmanovom kabinetu. Drugima je bilo čudnije što akademik Dušan Bilanyić objašnjava veličinu verskih praznika srpske zajednice, svoje poreklo i političke stavove. Treći su se zabavljali gledajući predstavnike hrvatskih političkih stranaka kako se instinktivno povlače da prilikom čestitanja ne bi dobili i treći, simbolični poljubac.

A onda se sve pretvorilo u obećavajuću uvertiru nove sapunske opere u odnosima Hrvata i Srba, jer je u dvoranu Novinarskog doma u Zagrebu prvi put ušetao i bivši premijer, šef Socijaldemokratske partije Hrvatske i predsednik Nacionalnog odbora za praćenje pregovora Republike Hrvatske sa Evropskom unijom – Ivica Račan. „Ivice, dobro došao!” pozdravio ga je dr Pupovac, dok je premijer Sanader strpljivo čekao svojih pet minuta.

I stigli su. Posle impresivnog govora u kome je prvi čovek vlade u Zagrebu procenio da je Hrvatska podigla prag tolerancije i međusobnog poštovanja, sledile su upečatljive rečenice: “Dolazim ovamo po treći put zajedno s vama obilježiti Badnjak i Božić po julijanskom kalendaru! Zašto dolazim? Da bih pokazao da ni za mene osobno, ni za vladu, ni za stranku koju predvodim, drugi i drugačiji nisu prijetnja nego šansa. I na osobnom i na nacionalnom planu. To je duboko u filozofiji naše politike za koju mislim da je jedina moguća za Hrvatsku.” A onda: “Posebno mi je zadovoljstvo što je s nama ovdje po prvi put predsjednik Socijaldemokratske partije Hrvatske Ivica Račan, što govori da nadilazimo stranačke i gradimo nacionalne interese, a to je ulazak Hrvatske u Evropu. Mir Božji, Hristos se rodi!”

Kad je ove pozdrave ponovio i predsednik Hrvatskog državnog sabora Vladimir Šeks i kad su pročitani u poruci predsednika države Stjepana Mesića, izrekao ih je i Ivica Račan, ali ne pre zajedljive opaske: “Svatko ima svoju mjeru. Na ovakvoj svečanosti nisam prvi put, ali je točno da kao predsjednik vlade nisam dolazio, čime sam i direktno pomogao sadašnjem premijeru da njegova gesta bude značajnija, posebno s obzirom na to u čije je ime govorio!”

Izbori su blizu, mrmljalo se u dvorani, Srbi su opet na ceni. To je na neki način potvrdio i omiljeni zagrebački gradonačelnik Milan Bandić, koji je ovde došao sa sedmoricom svojih saradnika i to zato što je, kako je rekao, on na proslavi Badnjeg dana s pravoslavnim vernicima po sedmi put. I, naravno, opet „Mir Božji, Hristos se rodi!”

Od svih prisutnih na ovoj svečanosti najmanje se gledalo na stare goste, predsednika Hrvatskog helsinškog odbora Žarka Puhovskog, zagrebačku profesoricu sociologije i saborsku zastupnicu Vesnu Pusić, predsednika građanskog odbora za ljudska prava Zorana Pusića, poznatog zagrebačkog publicistu Slavka Goldštajna i njegovog kolegu Igora Mandića, režisera Lordana Zafranovića, karikaturistu i svetski poznatog ilustratora Borivoja Dovnikovića... Državni vrh predstavljali su premijer Ivo Sanader, šefica diplomatije Kolinda Grabar-Kitarović, ministarka pravde Vesna Škare-Ožbolt, ministar kulture Božo Biškupić, predsednik nacionalnog parlamenta Vladimir Šeks i mnoštvo njihovih savetnika i pomoćnika.

Uzvanici su, međutim, očima prebirali po mnoštvu tražeći nekog drugog. Barem jednu crnu, sivu ili belu košulju, nekog iz Hrvatske stranke prava, čiji je lider i osječki gradonačelnik Ante Đapić davno napomenuo da s nestrpljenjem zagleda u crkveni pravoslavni kalendar, jer želi da bude prvi koji će braći pravoslavcima čestitati njihov Božić. Ništa slično ove godine u Zagrebu se nije dogodilo. Umesto Đapića stigao je Račan, a trenutne lestvice popularnosti to objašnjavaju poretkom na kome je pravaš, desničar i iznenadni veliki prijatelj Srba i poštovalac njihove vere i kulture ispred kolebljivog levičara koji teško razaznaje kada politička realnost treba da nadiđe lične strahove i konformizme.