Evropsko lice iz pepela

Prošlonedeljno otvaranje Muzeja Srpske pravoslavne crkve u Zagrebu obznanilo je tri stvari. Prva je političke, druga duhovne, a treća građanske prirode. Ili, kako je to rekao pravoslavni mitropolit Eparhije zagrebačko-ljubljanske i cele Italije otac Jovan Pavlović:

- Bogata je i mukotrpna istorija ovih eksponata neprocenjive sakralne vrednosti. Kao mitološka ptica feniks koja iz pepela vaskrsava, tako je i ovaj deo muzejske riznice iz ruševina ratnog vihora doživeo svoju obnovu, u novom sjaju, u prostorijama Srpske pravoslavne opštine u Ilici 7, u Zagrebu.

Muzej SPC u Hrvatskoj otvoren je još davne 1985. godine u zgradi Mitropolije u tadašnjem Prilazu JNA, a danas Prilazu Đure Deželića u Zagrebu. Prvih godina rata i samostalne Republike Hrvatske zgrada i Muzej su minirani, pa je ovdašnjem ministru kulture i predstavniku hrvatske vlade za odnose sa verskim zajednicama Boži Biškupiću ostalo samo da primeti kako su „manjine neizbježna posljedica povijesnih zbivanja”.

„Riječi utkane u Evanđelja uče nas moralnim vrijednostima, pravdi, istini, solidarnosti, slobodi i miru, a prošlosti ostavljamo doba nesporazuma i sumnji”, rekao je Biškupić pred brojnim uzvanicima iz političkog, crkvenog i diplomatskog života Hrvatske. Poznat kao bibliofil, Božo Biškupić podsetio je da je blago Muzeja Srpske pravoslavne crkve u Hrvatskoj, ukupno 160 eksponata, uvršćeno u korpus svetske baštine.

Posebno su vredne retke knjige, inkunabule, nastale od 13. do 19. veka u najboljim majstorskim radionicama, oslikane dragocenim ilustracijama i minijaturama. Mada su na svečanom otvaranju Muzeja Srpske pravoslavne crkve u Zagrebu najavljivani, ni premijer Sanader ni zagrebački nadbiskup, kardinal dr Josip Bozanić, nisu se pojavili zbog drugih obaveza. Umesto njih prisutnima se građanskim pozdravom obratio zagrebački gradonačelnik Milan Bandić, koji se oduvek dobro osećao u društvu pripadnika srpske nacionalne zajednice i pravoslavnog sveštenstva u Hrvatskoj. Bandić je potvrdio da će i ovaj muzej, kao i svi ostali muzeji i galerije u Zagrebu, biti na popisu kulturnih institucija koje mladi do 26 godina mogu da posete i upoznaju bez plaćanja ulaznice, jer njene troškove snosi gradski budžet Zagreba.

- Oče mitropolite, zahvaljujem vam na ovom vrijednom projektu i prilici da Zagreb pokaže svoje evropsko lice – zaključio je gradonačelnik Bandić obraćajući se mitropolitu Jovanu Pavloviću. Osim neposrednog i veoma popularnog zagrebačkog gradonačelnika, među uzvanicima su se i ovaj put pojavila mnoga poznata lica javnih okupljanja sa “srpskim predznakom”, poput publiciste i književnog kritičara Igora Mandića, književnika i enciklopediste Vlahe Bogišića, svuda prisutnog i popularnog publiciste Ivana Zvonimira Čička i drugih. Naravno, nije izostao ni izaslanik premijera Srbije Vojislava Koštunice Petar Lađević.

Muzej Srpske pravoslavne crkve u Zagrebu prisutne je iznenadio izuzetno luksuznim pozivnicama i katalozima štampanim latinicom i ćirilicom, hrvatskim i srpskim jezikom, ali i njihovim engleskim prevodom. Najviše pažnje domaće javnosti ipak je privukla činjenica da je hor crkve Svetog Preobraženja Gospodnjeg u Zagrebu najpre otpevao Betovenovu “Odu radosti” komponovanu na čuvene Šilerove stihove, a tek posle toga intonirane su hrvatska himna “Lijepa naša” i svetosavska himna “Uskliknimo s ljubavlju”. Redosled izvođenja iznenadio je prisutne, a u činjenici da hor Pravoslavne crkve u Zagrebu nije otpevao sve strofe “Lijepe naše” s naglaskom na stihove „da svoj narod Hrvat ljubi...”, samo su retki videli nešto što se graniči s ekscesom... Opšti zaključak sveo se na poznatu konstataciju: “Šteta što se toliko nismo uvažavali i ranije!”