Beg od lisica

Otprilike na polovini druge sezone serije „Fleabag“ (izazov za prevođenje – recimo, „Štrokavica“, mada bi bilo dobro izbeći rodnu određenost) događa se dramaturška magija alhemijskih proporcija za čije pojašnjenje se valja vratiti na početak. Naime, serija, oslanjajući se na jednosatnu monodramu iz koje je nastala, neprekidno ruši tzv. četvrti zid. Glavna junakinja će, kad god se za to ukaže prilika, okrenuti lice ka kameri i ubaciti opštu opasku, pojašnjenje odnosa sa sagovornikom ili detalj iz intimne istorije. Postupak je, naravno, daleko od originalnog i na pamet pada primena u filmu „Alfi“ iz 1965. godine u kojem nam naslovni lik na taj način otkriva neprijatne istine u stvarnosti izgovarane ili vrlo retko, i tada tiho, da pristojna javnost ne čuje, ili nikada. Na početku serije „Fleabag“ te - za razliku od raspričanog, temeljnog Alfija – gotovo haiku ispovesti služe kao prečica. Objasniće se, tako, dodatno svaki lik, umesto da njegovo ponašanje to obavi u kontekstu zadate situacije. U vezi sa odlikama današnjice, svakome, pre nego što i dobije priliku da nas zavede simulacijom prijatne osobe, prethodi nekakav izopačeni fejsbuk profil u kojem umesto omiljenog filma i humanitarne organizacije stoji ograničavajući porok ili psihološki kvar. Međutim, činjenica da junakinja u isto vreme želi i odbija da otkrije svoju najveću traumu govori da taj naoko površni dramaturški „štos“ krije dublju i promišljeniju nameru scenaristkinje. I onda dolazimo do pomenute polovine druge sezone kada junakinja konačno sreće svog fatalnog muškarca koji na njeno skretanje glave reaguje iznenađenim „Šta to radiš? Kome se to obraćaš?“, alhemijski pretvarajući dramaturško gvožđe u zlato. Očigledno, taj tip oseća njene misli, on je nepozvani uljez u njen odnos sa samom sobom. Kako se radi o katoličkom svešteniku, jasno je da je napad obostrani te da će u sukobu biti žrtava, sve uz lisice (da, prave lisice) koje ceo život proganjaju našeg sveštenika, poput simbola erotskog nadražaja. Čini se da je autorka i glavna glumica serije „Fleabag“ Fibi Voler-Bridž, rođena u britanskoj buržoasko-aristokratskoj porodici 1985. godine, sa formalnim glumačkim obrazovanjem (i to u Kraljevskoj akademiji dramske umetnosti), dobar deo svoje spisateljske ličnosti formirala na osnovu popularne, pogotovo televizijske kulture sa prelaza iz prošlog u ovaj vek. NJen prvi scenaristički rad bila je humoristička serija „Crashing“ o šestoro dvadeset-i-nešto-godišnjaka, u rasponu od „mladih profesionalaca“ do konceptualnih umetnica, koji žive u napuštenoj zgradi bolnice u okviru državnog programa staranja o zgradama određenim za rekonstrukciju, rušenje ili nešto treće. Sama Voler-Bridž u seriji igra devojku koja konačno prekida dugogodišnje lutanje svetom, vođena uglavnom podsvesnom namerom (pošto bi svesna bila nepodnošljiva, prvo za nju, zatim, valjda, i za publiku) da se konačno smuva sa svojim najboljim drugom, usput mu uništavajući vezu sa brakom u najavi. Dakle, na „Prijatelje“ i „Svadbu mog najboljeg prijatelja“ nakalemljena je milenijalska životna nesređenost (i to u seriji u čijih šest epizoda likovi gotovo da ne operišu „smartfonima“ i ostalim gedžetima, niti bez pauze za razmišljanje ispaljuju kulturološke reference), praćena za starije generacije zbunjujućom bezbrižnošću u vezi toga šta će doneti sledeći dan i od kog novca će se kupovati hrana. Zatim na red dolazi serija „Killing Eve“, opet, iako bazirana na literarnom predlošku (istina, digitalnom; spisi – da li iznenađujuće, šezdesetšestogogodišnjeg - Luka DŽeningsa bogougodno su štampani i ukoričeni tek nakon uspeha serije), otkrivajući televizijske sadržaje koji su tinejdžerki sa kraja devedesetih obasipali formirajuću ličnost. Ovde imamo kao bazu serije poput „Mračni anđeo“, „Alias“ ili „Nikita“, serije sa glavnom junakinjom postavljenom u fiktivni, ili gotovo fiktivni, špijunski kontekst. No, kao što je bio slučaj sa serijom „Crashing“, koristeći većini poznate pa time i bezbedne „treš“ uzore kao osnovu fabule, Voler-Bridž otvara ceo sartrovski univerzum straha od ili otkrivanja Drugog, sa, ponovo, savremenim osećanjem relativnosti etički ispravnog ponašanja. Sve zajedno, kroz psihopatkinju Oksanu, Ruskinju koja odbija da govori ruski jezik i obraća se sagovornicima na engleskom jeziku sa jakim ruskim naglaskom (pri tome, kada je potrebno, govoriće savršeni „oksbridž“ engleski) dobili smo prozor sa pogledom u zabranjene delove kolektivne i, oslobađajuće, indivudalne svesti svakog od nas. Glavna junakinja serije „Fleabag“, koja je Voler-Bridž i načinila trenutnom miljenicom progresivne manjine, mora nas u svom površnom, pojavnom obliku podsetiti na „Seks i grad“. Setimo se, usput, da je „Seks i grad“ tokom svojih nekoliko godina prikazivanja prešao put od Vudija Alena do Mir-Jam, tj. od anarhije do konformizma, sa junakinjama koje od stvarnih osoba sa kojima bi bilo zabavno razgovarati (obratiti pažnju na Šarlot u prvim epizodama) postaju karikaturalne ratnice potrošačkog i androcentričnog društva. „Fleabag“, pak, uz to pametno okončan nakon dvanaest epizoda (sa trogodišnjom pauzom između dve sezone), ostaje na teritoriji osvojenoj od strane skandinavskih dramskih pisaca sa kraja 19. veka, bez previše „prst-u-oko“ simbolike (tumačenje gorepomenutih lisica zahteva određeni mentalni napor). Najvažnije, završava se dok još uvek jasno postavljenim likovima može da dodeli dostojnu radnju. Voler-Bridž se, međutim, ne zaustavlja, igrajući robota u jednom od prilepaka Diznijevih „Ratova zvezda“, dopisujući savremenost scenariju novog filma iz serijala o DŽejmsu Bondu, čiji su producenti uvek panično pokušavali da idu u korak s vremenom (te zato, između ostalih razloga, njihovi filmski proizvodi nakon nekoliko godina postaju negledljivi), producirajući i igrajući u najavljenoj HBO seriji... Žrtva i izrabljivač popularne kulture sa, u celini gledano, izuzetno vrednim delom, zahvaljujući, verovatno, stalnom begu od nekih samo njoj znanih lisica.