Temporalnost slike

Autorska izložba Draginje Maskareli u Muzeju primenjene umetnosti putem izabranih grafika, fotografija, filma ili predmeta, razotkriva i dokumentuje modne manifestacije modernizacijskih obrazovnih, kulturnih, privrednih, ekonomskih i političkih promena u Srbiji krajem 19. i početkom 20. veka. Stvaranje građanske klase, o čijem razvoju rečito govore portreti konkretnih, znanih ili neznanih ličnosti u dokumentarnom sloju postavke, ima svoju modnu reprezentativnu formu, koja se kretala od lokalnog, osmansko-balkanskog ka modernom evropskom konceptu mode. Svaki modni detalj u funkciji je konstruisanja identitetske slike vlasnika, koja je drugačija u različitim vremenskim periodima. Kada Stevan Knićanin na fotografiji Anastasa Jovanovića sredinom 19. veka nosi kuburu za silavom, osmanskim pojasom, on govori o sebi kao slobodnom, nezavisnom predstavniku Srbije, jer njemu ili bilo kojem drugom srpskom stanovniku Osmanskog carstva ranije nije bilo dopušteno da nosi oružje. Kada Danica Paligorić iz Niša 1911. godine nosi venčanu haljinu kreiranu u beogradskom salonu Berte Alkalaj, ona ističe i svoj ekonomski i društveni status, ali i stepen razvoja srpske modne industrije, na isti način na koji to radi i Elena Ristić kada nosi haljinu prestižne pariske modne kuće Redfern. Međutim, filmski zapis iz 1911. godine iz Jugoslovenske kinoteke nastao u okolini Kruševca, rečito govori da shvatanje modne reprezentativnosti i tekstilna proizvodnja u Srbiji početkom 20. veka nije bila jednoobrazna, već da su raznovrsnost i stilska istovremenost bile njihova glavna odlika. Slika kao bezvremena predstava odlikuje vizuelno istraživanje francuskog antropologa i fotografa Frederika Brenera, čije smo nesvakidašnje, svetski poznate fotografije iz ciklusa Dijaspora: Domovine u egzilu u prilici da vidimo u galeriji Artget KCB-a zahvaljujući profesionalnom ugledu i kontaktima foto-laboranta Vojina Mitrovića. Dokumentujući život Jevreja na više od 90.000 fotografija nastalih u 40 zemalja između 1978. i 2003. godine, Brener je kreirao jedinstvena svedočanstva o načinu života u jevrejskim zajednicama širom sveta. Režirane ili zatečene fotografske predstave u autentičnim ambijentima plene kompozicijom, prostornom organizacijom slike koja ima likovni pretekst. Upravo taj vizuelno-narativno-kompozicioni sloj slike pružen u portretima Vadi Amlah iz Jemena i Isaka Aronoviča Josubova iz Azerbejdžana, ili instalacijama Ostrvo Elis, Berbernica ili Priznanje porodici Raba, gradi utisak već viđenog, arhetipskog, suštinskog, prepoznatog u istoriji i umetnosti, vanvremenskog ili večnog. U njima Frederik Brener beleži predstave koje vam ostaju urezane u pamćenju kao upečatljivi vanserijski estetski i emotivni doživljaji. Osmočasovni audio-vizuelni zapis realizovan u formi dvokanalne video i osmokanalne audio instalacije nazvane Hodnik i predstavljene u galeriji Podroom, zapravo je vrlo jednostavan prikaz praznog bolničkog hodnika unutar kojeg jedino sat koji pokazuje protok vremena dokazuje da je reč o realnoj, a ne montiranoj slici. Nadgrađen zvučnim beleškama snimljenim u različitim zdravstvenim ustanovama, značenjsku slojevitost na ličnom i društvenom planu ovaj rad iskazuje završnim tekstom dijaloga sa umetnicom Anom Adamović iz kojeg su za razumevanje rada ključne dve rečenice: „Hodnik je priča o čekanju da se smrt dogodi“, i „Na šta mi to pristajemo dok čekamo?“