Autentične noćne more

Manje od mesec dana deli nas od narednog izdanja Beldoksa, festivala koji će ove godine obeležiti 15 godina od osnivanja. Za deceniju i po za nama, Beldoks je kroz dugometražne i kratkometražne filmove pratio aktuelne trendove i napredak svetske dokumentaristike, ukazao na autore i njihove osobene poetike, isticao brojne promene i fenomene koji su obeležili sadašnje vreme ili su pričama iz prošlosti interpretirali gde se svet danas nalazi. Za tih petnaest godina, Beldoks je formirao i angažovanu publiku ali, što je možda i najvažnije, predstavio je brojne domaće reditelje, čija su se dela vremenom polako približavala svetskim standardima. Nakon dva jesenja izdanja uslovljena pandemijom, Beldoks se ove godine vraća svom prolećnjem terminu. Više od stotinu filmova, podeljenih u 12 programskih celina tokom osam dana festivala, od 11. do 18. maja, na više od sedam lokacija, činiće srž ovogodišnjeg Beldoksa. Najbolji dokumentarci iz četiri takmičarska programa takmičiće se za šest nagrada, a osim projekcija Beldoks organizuje niz panela i predavanja, kao i radionice za filmove u nastanku, na kojima se dodeljuju novčane nagrade za razvoj budućih ostvarenja. „Pronalazimo, volimo i delimo s publikom najbolje dokumentarne filmove iz celog sveta. Kao filmska organizacija koja organizuje jedan od vodećih festivala dokumentarnog filma u ovom delu Evrope, verujemo u moć dokumentarnih filmova koji postavljaju pitanja i inspirišu ljude da stvaraju i veruju u promene“, kaže Igor Stanojević, selektor Beldoks festivala. Pažnju u startu privlače ostvarenja nagrađivana na svetskim festivalima, koja će premijerno biti predstavljena beogradskoj publici. Kurt Vonegat: Otkačen u vremenu prvi je veliki dokumentarni film o američkom piscu Kurtu Vonegatu. Autori filma Robert B. Vide i Don Argot uranjaju duboko u njegovo detinjstvo u Indijanapolisu, iskustvo ratnog zarobljenika u Drugom svetskom ratu, priču o njegovom braku i porodici, o godinama ranih radova koje je započeo kao publicista za DŽeneral Elektrik i kao prodavac automobila, sve do 1969. godine i njegovog uspona sa antiratnim romanom Klanica 5, koji ga je odveo u sam vrh svetske književnosti. Ideja o filmu nastala je još pre 40 godina, kada je tada mladi i ambiciozni reditelj Robert B. Vide napisao pismo svom književnom idolu u kojem predlaže dokumentarni film o Vonegatovom životu i radu. Snimanje je počelo još 1988. Sada, prošlost, sadašnjost i budućnost u filmu se brišu, dok reditelj nastoji da dobije što kompletniji pregled života čoveka o kome snima ali i sopstvene uloge u njemu, jer sem što je u pitanju velika biografska posveta, film dokumentuje i odiseju filmskog stvaraoca dok ispituje uticaj piščeve zaostavštine na svoj sopstveni život. Blistavi zvuk 80-ih na italijanskoj muzičkoj sceni, kreirao je jedan od najpoznatijih muzičkih pravaca tog razdoblja. Alesandro Melacini, stari gost Beldoksa kojeg je publika upoznala sa filmom o porno zvezdi a kasnije i političarki Ćićolini, dolazi sa intrigantnom pričom o ovom muzičkom žanru, naslovljenom upravo onako kako je i ostao u svetu poznat – Italo disko. U eri dalekoj od današnjih tehnologija, milioni mladih Evropljana prepuštali su se divljem ritmu, proizvedenom od sintetičkih ali zaraznih melodija, obogaćenog neobičnim tekstovima, elektronskim ritmovima i revolucionarnim muzičkim spotovima. Istražujući rađanje i razvoj ovog muzičkog žanra i društvenog fenomena tog vremena, dokumentarac analizira kreativne i poslovne aspekte muzičke industrije. Zaronivši duboko u arhivsko istraživanje i intervjuišući umetnike i vodeće ličnosti, autor nas vraća u zvuke osamdesetih, otkrivajući u kojoj meri su oni bili vizionarski. Žmurke je debitantski film rediteljke Viktorije Fijore, u kome se bavi porastom nivoa kriminala među mladima, ali i njegovim uticajem na italijanski pravosudni sistem, koji je omogućavao sudovima da uklone visokorizičnu decu iz porodica umešanih u organizovani kriminal. Tako film pratimo iz perspektive neobuzdanog 10-godišnjeg dečaka Antonija, koji živi svaki dan kao da mu je poslednji. Na njega pazi njegova baka Dora, nekada umešana u brojne kriminalne aktivnosti, koja strahuje da on već upada u obrazac koji je ona započela a koji je Antonijev otac nastavio, i zbog kojeg uveliko služi kaznu zatvora... S druge strane, animirano-eksperimentalni dokumentarac Zapisničari večnosti istražuje opsesiju glavnog lika i njegove unutarnje strahove, iskazane kroz pocepani papir, rekonstruišući tako čitav jedan film kao papirnu noćnu moru. A film koji se reinterpretira na taj način, jeste manje poznato TV ostvarenje Langolijeri iz 1995. godine, nastalo iz pera majstora žanra Stivena Kinga. U njemu, paranoični poslovni čovek nalazi se na letu, tokom kojeg mnogi putnici nestaju, ali ni tu se ne završava njegova agonija... Aristotel Maragkos je najpre izvukao frejmove iz tog filma, zatim ih je odštampao na papiru, potom je papire cepkao i tako premontirao to ostvarenje u jednu autentičnu noćnu moru. S filmskog festivala u Veneciji stiže film Roselinijevi o putovanju kroz istoriju jedne iz naslova već dobro poznate porodice, koja je obeležila filmsku umetnost i javnu scenu. Alesandro Roselini, kao najstariji unuk čuvenog filmskog autora Roberta Roselinija, priča priču o svom dedi iz ugla njegovih naslednika – Renca iz braka sa prvom suprugom (koji je ujedno i Alesandrov otac) i potonjih Robina, Izabele i Ingrid iz braka sa Ingrid Bergman, kao i usvojenog sina Đila i ćerke Rafaele iz trećeg i poslednjeg braka čuvenog sineaste. Praveći sagu o svom dedi, Alesandra je interesovala kako genijalnost Roberta kao reditelja, tako i njegov antikomformistički stav prema tako brojnoj porodici, jer su njegove afere svojevremeno punile naslovne strane svih svetskih novina, čineći od velikog reditelja ujedno i superstara jednog razdoblja. I konačno Oliver Stoun! I ponovo sa DŽej Ef Kejom, odnosno DŽonom Kenedijem i čuvenim ubistvom, koje je proizvelo seriju možda najintrigantnijih teorija atentata i teorija zavera 20. veka. O tome je Stoun već snimio svoj, danas kultni, igrani film 1991. godine, sa Kevinom Kostnerom u ulozi DŽima Gerisona, kroz čiju je vizuru pratio sve kontroverze u vezi s tako teatralnim ubistvom zvezde američke političke scene, prenošenim uživo, koje su se spontano razvijale dok se tragalo za ubicom tokom prvih sati nakon čuvenog pucnja. Taj film osvojio je dva Oskara od osam za koliko je bio nominovan, i do danas je komercijalno najuspešnije ostvarenje Olivera Stouna. Međutim, sa tim filmom nije se okončala i istraga koja je dugo vođena. Tek nakon toga, pokrenuti su brojni procesi, otvoreni dosijei, istraživani detalji slučaja. Bližeći se tačno pedesetogodišnjici događaja, Oliver Stoun se vratio DŽFK slučaju, ali ovog puta kroz dokumentarni film! I tako, novo ostvarenje nudi obilje novih podataka o dobro skrivanoj istini, ali ujedno i sjajno „komunicira“ sa igranim filmom iz 1991. otkrivajući postepeno delove tako zamršene slagalice. I nema sumnje da su navedeni filmovi samo neki od onih koji će privući pažnju publike i ponuditi alternativu masovnoj zabavi i uniformnosti.