Krvavi novac i ljudi iza zavese

Specijalno za NIN iz Venecije Veliko finale 79. filmskog festivala u Veneciji obeležile su žene dokumentaristi i trijumf malih, nezavisnih filmova nad moćnim striming servisom Netfliks. Nakon Kloi Žao i Odri Divan, američka rediteljka Lora Poitras nastavila je trend pobede žena na najstarijem filmskom festivalu na svetu. NJen dokumentarac Sva lepota i krvoproliće osvojio je Zlatnog lava za najbolji film na 79. Mostri. Ime Lore Poitras i te kako je poznato. Pre sedam godina osvojila je Oskar za dokumentarac o Edvardu Snoudenu Građanin broj četiri. Angažovanost i smelost pokazala je i u najnovijem gotovo epskom dokumentarnom filmu, posvećenom svetski priznatoj fotografkinji Nan Goldin, koja je svoju radikalnu, transgresivnu umetnost okrenula protiv moćne porodice Sakler, poznate po filantropskim donacijama muzejima i elitnim akademijama. U srcu priče je njena intimna ispovest i aktivizam koncentrisan oko omražene farmaceutske dinastije zbog proizvodnje opasnog opioidnog analgetika koji izaziva visoku zavisnost i smrtnost usled predoziranja. Goldinova, koja je uspela da pobedi zavisnost, optužila ih je da su, kako kaže u filmu, „svoj krvavi novac prali po hodnicima najpoznatijih muzeja i univerziteta širom sveta“. Odlučila je da pokrene protest kako bi rasvetlila grehe Saklerovih i izbacila ih iz sveta umetnosti. Godine 2019. grupa umetnika koje je okupila, organizovala je u Gugenhajmu protestni performans Umiranje. Dramatična i upečatljiva umetnička pobuna koju je obeležilo bacanje hiljade recepata niz spiralni hodnik u muzeju, pokrenula je čitavu lavinu protiv ozloglašene farmaceutske imperije. Vrlo brzo su pored Gugenhajma i Muzej umetnosti Metropoliten i Tejt modern odbili da nastave saradnju sa Saklerovima – jer „umetnica mora biti zdrava“. Ostatak venecijanskih nagrada pokupili su američki filmovi i takvom odlukom zadovoljene su obe strane – ona suštinska, umetnička festivalska uvek protkana angažovanim nitima i ona poslovna koja učvršćuje sada već tradicionalno dobre venecijansko-holivudske odnose, praveći šou na crvenom tepihu ispred festivalske palate. Srebrni lav za režiju dodeljen je kanibalističkoj romansi Kosti i sve, prvom filmu koji je u Americi snimio talentovani Italijan Luka Gvadanjino. Glavnoj glumici Tejlor Rasel pripala je nagrada „Marčelo Mastrojani“ koja se dodeljuje za najbolju mladu glumicu, odnosno glumca. Kejt Blančet, dvostruka oskarovka, kojoj se smeši i treća zlatna statueta, sasvim očekivano osvojila je pehar Volpi za najbolju glumicu za ulogu dirigentkinje u snažnoj dramskoj priči Tar Toda Filda, a Kolin Farel proglašen je najboljim glumcem za ulogu u crnoj komediji o muškom bolu Magične žene iz Inšerina Martina Mekdone. Podrška uhapšenom iranskom reditelju DŽafaru Panahiju došla je i od strane žirija, koji je predvodila glumica DŽulijen Mur. Za film Bez medveda pripala mu je specijalna nagrada žirija. Sudeći po nagradama glavnog takmičarskog programa 79. venecijanske Mostre u kasno leto ove 2022, trka za 95. dodelu Oskara zvanično je počela. Srpskom predstavniku na Mostri u programu „Nedelja kritike“ (osam godina nakon što je u istoj selekciji prikazano Ničije dete, šest godina nakon Kusturičinog Na mlečnom putu, koji se takmičio za Zlatnog lava i dve nakon što je Oaza Ivana Ikića nagrađena nagradom Label Europa Cinemas) debitantskom dugometražnom igranom filmu Da li ste videli ovu ženu rediteljsko-scenarističkog tandema Dušana Zorića i Matije Gluščevića, pripalo je specijalno priznanje za montažu. Jedan od nezvaničnih žirija „Nedelje kritike“ nagradio je montažerku Olgu Košarić. Reč je o psihološkoj drami s nadrealnim motivima o jednoj ženi koja je univerzalni lik u tri života. Slojevita priča govori o krizi identiteta sredovečnih žena koje više nikome nisu potrebne i kao takve su „nevidljive“. Vesti o nestalim osobama u medijima gotovo su svakodnevica, a autorima filma poslužile su kao tema za promišljanje, koja se dotiče i stanja straha od okruženja i potrebe za iskakanjem iz sopstvene kože. Žanrovske metamorfoze u filmu - od drame, komedije do trilera i fantazije, možda najbolje oslikavaju sudbine koje nisu jednostavne, baš kao u slučaju Draginje čiji je život nekad siv, nekad žut. Sandra Perović