In memoriam Milan Jelić

Iznenadni odlazak dobrog duha srpske kinematografije, Milana Jelića, skreće pažnju na njegov tihi ali veliki doprinos ovdašnjoj kulturi. Jelić je na specifičan način otvarao polja slobode i svojim suptilnim delovanjem predstavljao sponu između naizgled oprečnih autorskih tendencija. Prvu afirmaciju Jelić je stekao kao glumac vrlo brzo postavši zaštitni znak „crnog talasa“. Igrajući mahom marginalizovanog melanholičnog mladog čoveka dodao je gorkohumorne motive filmovima (Tople godine, Buđenje pacova, Kad budem mrtav i beo, Vrane), a njegova debitantska režija, film Bubašinter iz 1971. godine (u kojem produžava i svoju glumačku liniju), spada u antologijska ostvarenja evropskog kvir usmerenja čija provokativnost ne jenjava ni u današnjem vremenu. Kao autonomna autorska figura, Jelić je u svom potonjem rediteljskom radu posegnuo za svedenijom autorskom poetikom koja ga je približila repertoarskom filmu. Dok je film Tigar (1978) i mogao da bude tretiran kao refleksija „crnog talasa“ – po čemu je srodan izdancima „češke škole“ – Jelićeva saradnja sa scenaristom Predragom Perišićem otvorila je poligon za stvaranje urbane lirske komedije. Trilogija koju potpisuju Perišić i Jelić (Rad na određeno vreme, Moj tata na određeno vreme i Razvod na određeno vreme) rafinirana je varijacija tada uzdižuće novokomponovane srpske komedije, koja ni do danas nije skinuta s pijedestala omiljenosti kod televizijske publike. Posebnost te trilogije, nedovoljno interpretativno obrađene, jeste u tome što je u njoj zatomljeno niz elemenata vezanih za socijalne i rodne uloge, koje u velikoj meri prevazilaze mentalitetske odlike na kojima se baziraju komedije. Dekadencija socijalizma, vidljiva u drugoj polovini osamdesetih godina prošlog veka, postavila je Jelića na periferiju filmskih zbivanja. Uprkos sporadičnim pokušajima, on nije uspeo da se vrati na reprezentativni teren dugometražnog igranog filma, već se okrenuo televiziji i radiju. Jelićev neizostavni osmeh ostaće kao najbolja inspiracija za pronalaženje šifre koja karakteriše njegov rad, a kada se ona razotkrije otvara se ulazak u svet neobične umetničke persone. Saša Radojević