Reči koje (ne) postoje

Sa interneta, u prevodu, naš čitalac D. A. je skinuo jedno predavanje u kome je naslov knjige Falsification of History preveden kao „Falsifikacija istorije“. Nije li taj prevod suviše doslovan, i nije li trebalo, kako misli D. A., prevesti „Falsifikovanje istorije“? Kod nas se glagol falsifikovati ( = krivotvoriti) najčešće upotrebljava u vezi s novčanicama ili dokumentima, i u tom smislu sasvim mu je dovoljna glagolska imenica „falsifikovanje“. U jeziku filozofa, međutim, pojavio se termin falsifikacija sa značenjima ’davanje lažnog iskaza o nekom događaju’, a posebno ’dokazivanje neistinitosti neke tvrdnje navođenjem primera za koje ona ne važi’. Ne znam o čemu je reč u pomenutoj knjizi, ali kako god bilo, imenica falsifikacija, koje nije bilo kod Vujaklije, uneta je u današnje srpske rečnike. U televizijskoj seriji „Hotel Vavilon“, kako mi piše Slobodan Kozarčić, englesko embarrassing prevedeno je kao „blamantno“. Ako se prevodilac poveo za analogijom šarmirati – šarmantno, pogrešio je. Mi imamo imenicu blamaža (sa skraćenom kolokvijalnom verzijom „blam“) i glagol blamirati, ali pridev od te osnove ne postoji ni u srpskom, ni u nemačkom, odakle smo ga pozajmili (izvorno je francuski, ali s drukčijim značenjem). Za engleski particip embarrassing potpuno tačnog prevoda i nemamo, ali se uvek može prekrojiti rečenica tako da upotrebimo imenice bruka, stid, sramota, glagol stideti se, prilog neugodno i slično. Iz jedne knjige o filozofiji, Zoranka iz Novog Sada citira rečenicu „Koristili su Aristotelova dela, s oslonom na Platonovu idealističku filosofiju“. Oslon ili oslonac? – pita ona. Začudo, u našem najnovijem rečniku, Matičinom jednotomniku iz 2011, postoji samo oslonac. To mora da je slučajan previd, jer u šestotomniku iste kuće oslonac i oslon dati su kao sinonimi, s primerima kao „Crkva je bila glavni oslon feudalnog uređenja“ ili „Nijesu osjećali potrebu da im filozofija bude oslon i vodilja u životu“. Oslon je pravilno izvedeno iz glagola osloniti (se) pomoću onoga što gramatičari nazivaju nulti sufiks, isto kao i naslon iz nasloniti (se), prepis iz prepisati, uzlet iz uzleteti i mnogobrojne druge imenice.