Slikar kontinuiteta

Kada je 1931. godine dr Milan Kašanin, upravnik tadašnjeg Muzeja savremene umetnosti, sada u sastavu Narodnog muzeja, preko aukcijske kuće Diran-Riel u Parizu kupio reprezentativni pastel Edgara Degaa Žena koja izlazi iz kade iz kolekcije Jana Seligmana, nije ni slutio da je započeo stvaranje vredne kolekcije koja će do 1949. godine sadržati 29 radova na papiru francuskog majstora. Među njima su crteži, pasteli i monotipije iz zbirke Eriha Šlomovića i delikatna Glava Firentinca, crtež koji je Narodni muzej otkupio od beogradskog kolekcionara Matije Boškovića posle Drugog svetskog rata. Najstariji Degaov rad iz zbirke Narodnog muzeja umetnik je uradio 1857. godine, za vreme svog trogodišnjeg boravka u Italiji, po liku Lorenca Tornabuonija iz religiozne scene Isterivanje Joakima Domenika Girlandaja. Fragment je deo ciklusa posvećenog Bogorodici iz kapele Tornabuoni crkve Santa Marija Novela u Firenci. Degaovi radovi na papiru čine značajnu celinu fonda Narodnog muzeja koja je poslednji put u celosti bila predstavljena 1965. godine u galeriji KCB-a na izložbi tadašnjeg kustosa zbirke strane umetnosti Katarine Ambrozić. Izlaganje Degaovih crteža i pastela bilo je vesnik otvaranja zgrade Narodnog muzeja, koja je tada bila u rekonstrukciji. Pola veka kasnije, kao da se istorija ponavlja. Međutim, sadašnje predstavljanje kustoskinja Dragana Kovačić kvalitativno je nadgradila izlaganjem 21 fotografije Edgara Degaa. Dega se fotografijom bavio nepunih pet godina i do danas je sačuvano manje od pedeset fotografija, uglavnom nastalih 1895 – 1896. godine. U Beogradu je izložen deo privatnih i kolekcija Mome, Metropolitena i Muzeja Pola Getija iz Los Anđelesa. Dega je i u tehnici fotografije komponovao predstave na isti način kao što je to činio i u ostalim medijima u kojima je stvarao. Prvu takvu umetničku zamisao realizovao je fotograf kojeg je Dega angažovao 1885. godine. Nastala je fotografija Apoteoza Degaa, aluzija na Engrovu kompoziciju Apoteoza Homera, koja je svojevrsna posveta umetničkom uzoru, što je Engr za Degaa bio. Ikonografske obrasce preuzete iz istorije umetnosti, Dega je koristio i na fotografijama koje je sam razvijao, nakon što je devedesetih godina 19. veka nabavio kameru. Posebno je bio zainteresovan za noćnu fotografiju i efekte svetlosti. Postoje anegdote o dugim fotografskim seansama u kojima je, u časovima podnevnih druženja, iscrpljivao svoje rođake i prijatelje. Jednog takvog popodneva nastao je zajednički portret prijatelja Ogista Renoara i Stefana Malarmea. Svojevrstan potpis autora fotografije je Degaov odraz u ogledalu, kraj kojeg su dvojica umetnika fotografisana. Eksperimentišući i istražujući u fotografiji, Dega je preklapanjem staklenih negativa stvarao neobične scene u kojima su likovi bili razmešteni u nadrealnim kompozicijama. Poseban segment čine fotografije u kojima je, decenijama pre Mana Reja, primenjivao postupak solarizacije. Inverzija boja, kao posledica ovog postupka, iznedrila je nesvakidašnje hromatske efekte. Tri takve fotografije deo su postavke u Galeriji SANU, koja predstavlja Edgara Degaa i kao slikara kontinuiteta, modernosti, ali i vrsnog eksperimentatora koji je u svojim radovima anticipirao buduća umetnička rešenja. Izložba: Edgar Dega. Trenuci posmatranja Mesto: Narodni muzej/Galerija SANU, 15. jul - 15. septembar