Stefan i Stevan

Piše mi čitalac Miroslav Vučetić: „Nedavno je završeno snimanje TV-serije o Nemanjićima, u kojoj je i posebna epizoda o Stefanu Prvovenčanom. Pre par godina je važna niška komisija donela odluku da ulicu (nosila je to ime čitav vek) Stevana Prvovenčanog preimenuje u Stefana Prvovenčanog. Pamtim dobro predavanje nastavnice u sedmom osnovne kada je, govoreći o Vuku Karadžiću i njegovom prvom Srpskom rječniku iz 1818. godine, pomenula da ima 28 slova, jer nema odrednica na f (sem nešto turcizama) i h. Znači li to da je do početka 19. veka kod Srba postojalo samo ime Stevan, pa se tako zvao i Prvovenčani?“ Zaista, u Rječniku iz 1818. Vuk je o slovu f pisao: „Samo je za tuđe riječi... Prosti Srblji ili ga izgovaraju kao v, n. p. Stevan, Steva, Vilip... ili ga promijene u p, n. p. Stjepan, Tripunjdan, Tripko... No budući da u našemu jeziku ima riječi Turski, koje se izgovaraju sa f (n. p. đerđef, aferim, sedef i t. d.), a takove đekoje moramo uzimati i grčke i latinske: zato ćemo i mi uzeti f među naša slova.“ Danas se broj reči sa f znatno povećao, jer se taj glas javlja i u nizu pozajmica iz zapadnoevropskih jezika, kao i u novoprimljenim grecizmima i latinizmima: „Vilip“ je danas samo Filip, filozof više ni kod seljaka nije „vilozov“. Što se tiče grčkog imena Stephanos, sa osnovnim značenjem „venac“ ili „kruna“, ono se kod nas izdiferenciralo. Stevan je narodni oblik, što pokazuju i hipokoristici Steva i Stevica, dok je Stefan učeni oblik u crkvenoj i istorijskoj upotrebi, koji takvih hipokoristika nema. U duhu Vukovog učenja, kod nas je vremenom i za vladare preovladala varijanta sa v. Ja sam u školi učio o Stevanu Prvovenčanom, u Beogradu i danas postoji ulica Stevana Prvovenčanog, a da li su i njoj menjali jedno slovo – ne znam. Pred kraj prošlog veka javila se reakcija, to jest težnja da se rehabilituje „izvorni“ Stefan. U Enciklopediji „Prosvete“ odrednice glase Stefan Nemanja, Stefan Prvovenčani, Stefan Dečanski, Stefan Lazarević, a danas ima sve više roditelja koji novorođenog sina krštavaju Stefan, verovatno iz poštovanja prema srpskoj tradiciji, možda i prema NJegošu, čiji se iguman u „Gorskom vijencu“ zove samo Stefan. Kako god bilo, tog malog dečaka će ako ne u porodici, a ono sigurno u školi i među drugovima zvati Steva, Stevica ili Stevča.