Vreme za čitanje

Foto Zoran Ilić

Da li znate da je prvi jugoslovenski sajam knjiga održan 1956. godine na Zagrebačkom velesajmu pod pokroviteljstvom predsednika Josipa Broza Tita? Prisustvovali su mu najznačajniji književnici zemlje, među kojima i Ivo Andrić i Miroslav Krleža. Izloženo je oko 12.000 knjiga svih jugoslovenskih izdavača, ali i izdavača iz Austrije, Čehoslovačke, Holandije, Ujedinjenog Kraljevstva, Francuske, Italije, Kine, Mađarske, Istočne i Zapadne Nemačke, Poljske, Rumunije, SAD, Sovjetskog Saveza i Švajcarske. Naredne, 1957. godine, Sajam je preseljen u Beograd, u kojem je završena izgradnja modernog sajmišta. Toliko o istoriji.

Ovogodišnji, 59. sajam knjiga, okuplja 450 izdavača od kojih je 33 iz inostranstva. Kroz tribine, okrugle stolove i izložbe biće obeležena tri jubileja - 200 godina od izlaska prvih dela Vuka Karadžića, 150 godina od rođenja Branislava Nušića i 100 godina od izbijanja Prvog svetskog rata.

Zemlja gost ove godine je Kina u čijoj delegaciji će se nalaziti više od 200 gostiju među kojima je oko 100 izdavača, 15 pisaca, a biće predstavljeno više od 5.000 izdanja. Kina će pod sloganom Knjiga produbljuje prijateljstvo, saradnja gradi budućnost, predstaviti svoju kulturu na štandu od oko 1.000 kvadratnih metara.

Prošlogodišnji dobitnik nagrade Izdavač godine Vulkan izdavaštvo ima specijalnog gosta kineskog pisca Maj Đaa, autora knjige Šifra Solomon. Među novim knjigama je roman Salmana Ruždija Mavrov poslednji uzdah, Umberta Eka Istorija mitskih zemalja, ali i kuvar Carstvo dobrog ukusa popularnog DŽejmija Olivera.

Celokupna produkcija izdavačke kuće Laguna na ovom sajmu broji 540 novih izdanja domaćih i stranih autora. Hitovi su Fajront u Sarajevu dr Neleta Karajlića, Beograđanke Igora Marojevića, Poslednje proleće u Parizu Jelene Bačić Alimpić, Napet šou Marka Šelića Marčela... a kuriozitet je da se kao pisac ove kuće pojavljuje i nekadašnji novinar TV Beograd DŽevad Sabljaković sa romanom Kako ubiti gospodina Frojda. Ekskluzivni gost Lagune je britanski pisac Toni Parsons, autor bestselera Čovek i dečak, koji će na ovogodišnjem sajmu promovisati svoj novi roman Jedan po jedan, napeti krimić. Za kupce, akcija na ovom štandu podrazumeva kupovinu tri knjige za 999, tri knjige za 499 i tri knjige za 299 dinara. Plus, pedeset odsto popusta na enciklopedije.

U zbivanjima povodom Službenog glasnika gde se pisalo više o sukobima a manje o knjigama, ostali su u senci neki vredni poduhvati ove izdavačke kuće, kao što je uređivački opus Milivoja Stefanovića Leksikoni gradova Srbije. Ove godine, stiže Užički leksikon, posle Niškog, Pirotskog i Kragujevačkog. Vredna pažnje je i studija dr Petra Pijanovića Srpska kultura 1900-1950, kao što je zabavno štivo ponudio reditelj Milenko Misailović pod naslovom Komika i etika narodne erotike Po Vuku Karadžiću i ostalim izvorima. Značajan deo ove analize posvećen je tumačenju sramotnih poskočica tipa Oj đevojko vruća vareniko, umrijeću ne udrobi u te...

Između dva sajma, Paideia je bogatija za 32 nova naslova. Za sve brojnije čitaoce poezije, Petar Živadinović preporučuje zbirku pesama Bulata Okudžave Ogledalo. Ako duša ima glas, to je glas Okudžave, zapisao je u nadahnutom predgovoru knjige Milovan Vitezović. Šezdesetih godina, njegove pesme su se širile brzinom munje Sovjetskim Savezom. Omladina se privila uz pesme Okudžave kao uz pročišćavajuće vrelo nade. Dešavalo se, rekao je jednom Jevtušenko, da dok šetate Moskvom, na primer nedeljom, pored studentskog doma - kroz tri prozora odjednom čujete istovremeno tri različite pesme Bulata Okudžave, piše u pogovoru prevodilac Mihailo Đaković. Ilustrovana knjiga LJuba je monografija o jednom od najznačajnijih imena savremene likovne umetnosti LJubomiru LJubi Popoviću, tu su i novi romani popularnog italijanskog pisca Alesandra Barika i DŽona M. Kucija, dobitnika Nobelove nagrade za književnost.

Vukotić media je, kao izdavačka kuća, drugi put na sajmu i jasno nagoveštava specifičan repertoar. Najtiražniji pisac mlade generacije Dejan Stojiljković autor je knjige Velike srpske bitke, romaneskne priče od deset srpskih bitaka od 1330. do NATO bombardovanja. Najintrigantniji političar Planete, ruski predsednik Vladimir Putin ima svog tumača u Branku Vlahoviću, novinaru koji je izveštač iz Moskve pune tri decenije. Pod nazivom Putin - moć Rusije Vlahović ispisuje autentičnu biografiju mladića koji je želeo da postane obaveštajac, do današnjih dana, sa sveobuhvatnom analizom zbivanja u Rusiji.

Vaskrsla Prosveta iznenadiće knjigom dvadesetak nepoznatih eseja nobelovca Ive Andrića o srpskim piscima koje je priredila Andrićeva zadužbina kao i Maovom crvenom knjižicom, sa citatima pokojnog kineskog lidera. Prosveta objavljuje i novi roman Jasmine Ane Poslednji tango u Kraljevu od ukupno 32 nova naslova.

I Srpska književna zadruga se oglašava ove godine sa tridesetak novih izdanja, pa će na sajmu biti redovno 106. kolo sa brojevima od 710 do 716. Knjiga godine u SKZ je Srbija u Velikom ratu 1914-1918. profesora Mire Radojevića i istoričara, akademika LJubodraga Dimića, a nemoguće je izostaviti monumentalnu monografsku sintezu Lazara Trifunovića Srpsko slikarstvo 1900-1950.

Izdavačka kuća Tanesi je između dva sajma objavila dvadesetak naslova. Kao najvažniju knjigu, njen vlasnik pesnik Simon Simonović izdvaja izabrane pesme Branka Miljkovića Minuo svetom sa pogovorom Saše Hadži Tančića, i testamentarno delo ove godine preminulog Miodraga Pavlovića Takozvani mrtvi. Prepoznatljiva po delima japanskih pisaca, ova izdavačka kuća nudi četiri završna romana slavnog Jukio Mišime (Hram svitanja, Pomamni konj, Prolećni sneg i Pad anđela). Na kraju romana Pad anđela objavljen je odlomak iz knjige Margaret Jursenar o Mišimi. Tu je i novi roman Divlja guska, autora Mori Ogai koji važi za najznačajnijeg japanskog književnika 20. veka. U biblioteci Vetrenjače, posvećenoj hispanskoj književnosti, objavljen je roman Četiri jahača apokalipse.

U bogatoj, raznovrsnoj, a nadasve kvalitetnoj ponudi izdavačke kuće Klio Zorana Hamovića, i ove godine nalaze se vredne knjige. Tu je roman Dvojezični ljubavnik Huana Marsea, jednog od najvećih savremenih pisaca Španije, ali i nama posebno zanimljiva priča o Danilu Kišu iz pera Marka Tompsona Izvod iz knjige rođenih. Gotovo dve decenije, ovaj višestruko nagrađivani britanski istoričar i pisac predano je proučavao Kišovu zaostavštinu, razgovarao sa njegovom porodicom, prijateljima, poštovaocima... Čarls Simić, kao recenzent piše da je to prva biografija i obimna kritička studija o Danilu Kišu na engleskom jeziku (prevod Muharem Bazdulj).

Kapitalna knjiga kuće Klio ima provokativni naslov Zašto narodi propadaju, sa podnaslovom Poreklo moći, prosperiteta i siromaštva uglednih američkih ekonomista Darona Asemoglua i DŽejmsa Robinsona. Usamljenost je sve veća boljka na Planeti, i upravo tako su naslovili svoju knjigu DŽon Kasiopu i Vilijam Patrik. Klio objavljuje i četiri knjige izabranih dela nedavno preminulog psihijatra Dušana Kecmanovića.

NIN-ova nagrada

Sastanak žirija za dodelu NIN-ove nagrade kritike za najbolji roman godine održan je 20. oktobra, u redakciji ovog lista. Žiri, koji čine Božo Koprivica, Mihajlo Pantić, Vladislava Gordić Petković (predsednica), Mića Vujičić i Jasmina Vrbavac, konstatovao je da je do tog datuma pristiglo 58 knjiga koje zadovoljavaju formalne propozicije.
Žiri podseća izdavače da romane napisane na srpskom jeziku i premijerno objavljene tokom 2014. godine odmah po objavljivanju pošalju na adresu redakcije NIN-a (Žorža Klemansoa 19, Beograd). Poslednji rok za dostavljanje romana koji bi mogli da se nađu u trci na NIN-ovu nagradu je 31. decembar. Izdanja se dostavljaju u šest primeraka.
Prošlogodišnji dobitnik nagrade za roman godine je Goran Gocić sa romanom Tai. Prethodna godina bila je rekordna po broju prijavljenih naslova ukupno 182.
NIN-ova nagrada biće u januaru 2015. dodeljena 61. put.