Trijumf Francuske

Foto profimedia.rs

Kanski festival dogodio se 68. put, a Zlatna palma 60. jer se dodeljuje od 1955. godine. Jubilarna palmina grana sa 19 zlatnih listova (trofej kuće Šopar izrađen od 18-karatnog zlata i posebnog kristala, vredan 20.000 evra) po svemu sudeći morala je, samim tim, da ostane u Francuskoj. Odluka žirija predvođenog braćom Koen, po kojoj je pobednik film Dipan Žaka Odijara, dočekana je ovacijama u Velikom teatru Limijer. Poslednji put Francuzi su slavili ne tako davno 2013. kada su takođe zadržali Zlatnu palmu u svojoj zemlji, dodelivši je Abdelatifu Kešišu za film Plavo je najtoplija boja. U slučaju respektabilnog autora Odijara i njegove snažne socijalne drame sa elementima trilera o tamilskom azilantu u Francuskoj, opravdanja ima. I kako reditelj-pobednik reče na finalnoj večeri: Hvala braći Darden što se ove godine nisu takmičili, čini se da je i tematski i stilski krenuo njihovim putem u sirovom oslikavanju ljudskih sudbina.

Osim što su bili najdominantniji po broju filmova u takmičarskom programu, Francuzi su odneli i više priznanja. U njihovom vlasništvu su nagrade za najbolju glumicu i glumca. Emanuel Berko (ove godine je bila i u ulozi rediteljke filma Glavu gore kojim je otvoren Kanski festival) odnela je titulu najbolje glumice u filmu Moj kralj Majven le Blesko gde tumači potčinjenu ženu, koju je ravnopravno podelila sa Amerikankom Runi Marom za ulogu u lezbejskoj melodrami Kerol Toda Hejnsa, o kojoj se govorilo kao o festivalskom favoritu. Nagradu za najboljeg glumca dobio je Francuz Vensan Lindon za ulogu u još jednoj porciji francuske socijale, filmu Zakon tržišta Stefana Brizea gde igra pedesetogodišnjaka koji posle 20 meseci nezaposlenosti pokreće novi posao, suočavajući se sa moralnom dilemom... Dirnuti glumac je nagradu posvetio svima onima koji su dobili otkaz.

Drugo po značaju kansko priznanje, Gran pri žirija, pripalo je mađarskom filmu o holokaustu i Aušvicu Šaulov sin, jedinog debitanta u takmičarskom programu Lasla Nemeša, koga je od prikazivanja pratio imidž festivalskog favorita. Reditelj koji je pekao zanat kao asistent slavnog Bele Tara, u filmu prikazuje pobunu jevrejskih logoraša u Aušvicu o čemu je ranije u ostvarenju Šoah pripovedao i Klod Lancman. A sve to kroz potresnu priču o tragičnoj sudbini mađarskog Jevreja Šaula Auslandera koji je kao član Zonderkomanda imao zadatak da održava gasne komore i vodi logoraše u smrt. Prikazom potresnih slika, reditelj gledaocu približava život koji kao da je u paklu režiran.

Treća po važnosti nagrada žirija zasluženo je pripala inventivnom i maštovitom grčkom reditelju Jorgosu Lantimosu za briljantnu futurističku crnohumornu priču o totalitarnom sistemu, Jastog. Lantimos je jedan od mnogih evropskih autora ove godine u Kanu zbog čijih je filmova snimljenih na engleskom jeziku sa velikim holivudskim imenima, ovaj jezik postao novi esperanto. Najbolji reditelj je Tajvanac Hu Šijao Šijen (pamtimo ga po odličnim klasicima Grad tuge i Zbogom jugu) koji potpisuje vizuelno atraktivan epski borilački film Ubica. Reditelj poznat po sporim kadrovima, ovoga puta je pokazao da se dobro snašao u tradicionalnom kineskom kungfu žanru, koji podrazumeva brzu i efektnu montažu. Iza filma raskošnih kostima i pokreta, koji nas vraća u 9. vek u severnu Kinu, ostaju vizuelno atraktivne scene, u kojima su Đang Jimou, Čen Kajge i Ang Li ipak i dalje neprikosnoveni.

Najbolji scenario žiri je prepoznao u filmu Meksikanca Majkla Franka Hronika, autora čija je drama Posle Lucije 2012. proglašena najboljim filmom u programu Izvestan pogled, što mu je i otvorilo vrata da ove godine uđe u trku za Zlatnu palmu. I Franko je snimio film na engleskom sa glumačkom zvezdom Timom Rotom (koji je predsedavao žirijem kada je Franko pobedio u Izvesnom pogledu). Reč je o prigušenoj psihološkoj drami, sa izraženom estetikom američkog nezavisnog filma, koja pripoveda o snažnim i intimnim prijateljstvima između depresivnog i melanholičnog bolničara i pacijenata. Da Tim Rot voli da radi sa Meksikancima, potvrđuje i njegov prethodni film 600 milja sa Gabrijelom Ripstajnom, koji je inače producirao Frankovu Hroniku.



Kan je inače na lošem glasu kao imperijalni, francusko-američki festival, pa se pravim gubitnicima ove godine mogu smatrati Italijani, koji po broju filmova jesu bili i te kako zastupljeni u glavnom takmičarskom programu, ali su ih nagrade nepravedno zaobišle. Uz maštovito nadahnutog Matea Garonea, reditelja filma Priča od priča i doslednog i postojanog autora Nanija Moretija koji je taj epitet dokazao i najnovijom porodičnom dramom Moja majka, najveći gubitnik je Oskarovac Paolo Sorentino. Ne samo što ga je Zlatna palma preskočila za grandioznu Veliku lepotu (da bi ga kasnije sačekale nagrade Evropske i Američke filmske akademije), već su njegovo najnovije delo Mladost zaobišle sve ovogodišnje kanske nagrade. Nepravedno i nepošteno! U filmu Mladost odveo je magičan glumački spoj Majkla Kejna i Harvija Kajtela na velnes tretman u hotel u Davosu, u kome je Tomas Man smestio radnju svog Čarobnog brega. To je duhovit, ali i dirljiv film o ljudima na zalasku karijere i života, u čijem fokusu su ostareli filmski reditelj koji sprema testamentarni film (Harvi Kajtel) i dirigent i kompozitor koji se kao mlad družio sa Stravinskim (Majkl Kejn). Vizuelno, rediteljski i glumački grandiozno, Sorentinovo delo predočava jednostavnu a važnu poruku, da je budućnost velika prilika za slobodu, i da je sloboda jedno stanje, osećanje svojstveno mladosti. Ovaj veoma optimističan film nedvosmisleno poručuje ako nam je pogled uprt u budućnost, ostajemo mladi, a Sorentino ga je po svoj prilici snimio da bi se oslobodio izvesnih strahova koje svako od nas ima.

Ako se po 68. kanskom festivalu filmska godina poznaje, pred nama je uzbudljiva i sadržajna sezona. Kan je sažeo čini se ono najkvalitetnije što nudi 2015. Među temema je i ove godine bilo onih teških neizbežnih i velikom broju stanovnika ove naše planete bliskih tema, kao što su kriza i konflikti u svetu, porodične drame, futuristička predviđanja koja nisu tako daleko od sadašnjosti, ali i povratak u prošlost koji ukazuje da se iskonski ljudski porivi nisu mnogo promenili od davnina. Uz filmove u glavnom programu, bilo je i atrakcija: evropska premijera novog Pobesnelog Maksa, novi triler neumornog Vudija Alena, dokumentarac o Ejmi Vajnhaus i verovatno najmistifikovanija festivalska premijera - LJubav, novi i kontroverznom reputacijom obojeni 3de pornografski film Gaspara Noea. Mnogi od naslova naći će se na našim festivalima, od Palića, preko Festivala autorskog filma do Festa. Veliki broj njih biće i deo repertoara srpskih bioskopa, na radost istinskih filmofila.