Promašaji i falsifikati

Autor greši u ocenama ili ih autentično ne poznaje. Oko četrdeset godina intenzivno proučavam četnički pokret i pre deset godina objavio sam knjigu „Draža Mihailović u ogledalu istorijskih dokumenata“ (dva izdanja). Prvo – nešto nije u redu sa „Invazijom na Jugoslaviju“. Samardžić piše da je britanska vlada, početkom 1943, tražila od Kraljevske emigrantske vlade u Londonu „plan za iskrcavanje savezničkih snaga na jadransku obalu“. Samardžić priča – kako je Draža, kao bajagi, pripremao „teren“ za iskrcavanje saveznika na jadransku obalu! Tu je očigledno velika zbrka. Istorijski je utvrđeno da su dvojica saveznika (Čerčil i Ruzvelt) sa najvišim vojnim predstavnicima – zadužbenim generalštabovima, održali konferenciju u Kazablanki od 14. do 24. januara 1943. Donete su veoma važne odluke: da se unište Romelove snage na severu Afrike, da se proširi oslobođenje afričke obale Sredozemlja, zatim, da se saveznici iskrcaju na Siciliju, a potom da se razmotri otvaranje drugog fronta u Normandiji. Iskrcavanje saveznika na Balkan, odnosno na teritoriju okupirane Jugoslavije – koga su se pribojavali i okupatori u Jugoslaviji – nije ni pomenuto. Tzv. balkanski front o kome se dugo 1942. špekulisalo potpuno je odbačen. Istini za volju, poznavaoci rada izbegličke vlade u Londonu, otkrili su više mahinacija Vojnog kabineta koji je vladi naturao „svoje planove“ koji nikad nisu bili zasnovani na činjenicama, pa su propadali. Koga pobliže zanima rad tog Vojnog kabineta (majori Knežević, Zobenica i Roždalovski), neka pročita „Londonski dnevnik“ dr Milana Grola, ministra u vladi Slobodana Jovanovića. Sve priče i tzv. akcije četničkih jedinica duž primorskih oblasti da „pripremaju“ izmišljenu invaziju saveznika na Balkan, kao i „priprema“ za iskrcavanje, jednostavno „nema podloge u stvarnosti“. U jesen 1942, u zimu i proleće 1943. četnici Draže Mihailovića su veoma angažovani u kompletnoj borbenoj saradnji sa okupatorima – Nemcima i Italijanima u opštoj operaciji protiv Glavne operativne grupe Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) u poznatoj bici na Neretvi i trpeli su stravične gubitke (pored dezerterstva). Šta se dogodilo u napadima na Prijepolje i Višegrad? Ta dva događaja su se stvarno desila, ali ne kako Samardžić piše. Tokom septembra, Italija je kapitulirala, pa su saveznici naredili italijanskim garnizonima u Jugoslaviji da predaju oružje NOVJ. Međutim, četnici su iskoristili trenutak pa su razoružali nekoliko italijanskih garnizona u limskoj dolini, upadali u Bijelo Polje, Priboj (Italijani nisu pružali nikakav otpor). Samardžić to naziva „oslobođenjem“ tih mesta! Krajem oktobra jedinice NOVJ su izbacile četnike iz tih gradova i stvorile prostranu slobodnu teritoriju u Limskoj dolini. Pod pritiskom pukovnika Bejlija, predstavnika Velike Britanije u Dražinoj Vrhovnoj komandi, došlo je do napada četnika na Nemce u Prijepolju. U stvari, u Prijepolju se nalazila malobrojna nemačka jedinica, a iz Bijelog Polja se povlačila veća kolona Nemaca prema Pljevljima. Tu kolonu su napali četnici, ali nepripremljeno i neorganizovano. Napad na Višegrad bio je pokazna vežba pod pritiskom britanske vojne misije, posebno brigadira Armstronga, kako bi poslali izveštaje – da se četnici ipak bore protiv okupatora napadom na nemačko-ustaško-domobranski garnizon. „Planer“ ovog napada, major Zaharije Ostojić, javlja Draži: „General Armstrong smatra da je dobio sliku o našoj vojsci iz onoga što je video u napadu na Višegrad. On smatra da su naše jedinice vrlo rđavo vođene i da ne znaju vojnu veštinu, nasuprot komunistima koji su odlično vođeni. U ovome ima mnogo tačnih zapažanja.“ Ovde navodim autentično svedočenje o četničkoj bici za Višegrad iz pera predratnog novinara i publiciste Mirka Ćukovića, koji u dnevniku „Sandžak u NOB“, piše o Višegradu posle izvlačenja u Bosnu: „Četnici su spalili skoro ceo grad i izvršili pokolj muslimanskog stanovništva. Pokolj je bio užasan. Dovodili su grupe od po sto žena, staraca, dece, na most, klali ih i ubijali na tom mostu, zatim bacali u Drinu... Dok su jedni ovako radili, drugi su harali po kućama. Odsecali su glave ženama i deci, pa slagali u sobe, po deset, po dvadeset, pa onda potpaljivali kuće, pošto su ih poharali... Jedan istoričar navodi da je komandant major Vojislav Lukačević, „prislonio uz drvo jednog narednika, koji je bacao žene sa mosta u Drinu i streljao ga...“ To je, dakle naličje četnika „pobede“ u Višegradu! A o tome Samardžić – ćuti? Šta se događalo posle tih četničkih, navodnih pobeda, nad Nemcima, Samardžić ne piše. Nastao je, takoreći sutradan, period četničko-nemačkih pismenih sporazuma (sa klauzulom „tajno“) o zajedničkoj borbi protiv NOVJ o snabdevanju četnika municijom, hranom, lečenju ranjenika – sve o nemačkom „trošku“. Takve sporazume sa Nemcima potpisali su, po Dražinom odobrenju, major Vojislav Lukačević, kapetan Nikola Kalabić, potpukovnik Janko Mijatović, kapetan Milan Čačić, potpukovnik LJuba Jovanović Patak, pukovnik Dragutin Keserović i drugi, a sa nemačke strane: kapetan princ fon Frede, major Miler i drugi. U tim četničkim štabovima Nemci su imali svoje „oficire za vezu“. Krajem 1943. godine i početkom 1944. gotovo pola Srbije, odnosno teritorije koju su kontrolisali četnici, bilo je sporazumima uključeno u kolaboraciju sa Nemcima! U toku te kolaboracije major Lukačević je dobio i pismenu pohvalu od nemačkog pukovnika Rajmolda (s kojom je u džepu, kao Dražin delegat, bio na venčanju kralja Petra II i princeze Aleksandre u Londonu! – Kakva bruka)?! Četničko-nemačke čarke (čas borbe, čas savezništvo) Samardžić naziva – operacijama, bojevima (kao da se radi o krupnim jedinicama i borbama velikih razmera). Kakvih „pet operacija“ protiv četnika!? U vreme tih nemačkih lokalnih potera četnici su bežali. Ni metka nisu opalili! Stradalo je samo lokalno stanovništvo, koje su Nemci hvatali po njivama i na seoskim radovima. Jovan Radovanović, novinar veteran i istoričar