Promene mađarskog ustava

Evropi ne smeta fašizam Mađarski parlament, u kome konzervativna stranka Fides ima dvotrećinsku većinu, 18. aprila 2011. godine izglasao je novi ustav Mađarske, koji je na snagu stupio 1. januara 2012. godine. Novi ustav, koji mađarskom premijeru i lideru Fidesa Viktoru Orbanu omogućava uspostavljanje poludiktatorskog sistema, predstavlja stvaranje legalnog okvira u kome će nacionalistički i klerikalni elementi nesmetano dominirati političkim životom zemlje. Vredi podsetiti da je Orbanova većina u parlamentu dobrim delom rezultat ekonomskih poteza njegovog levo-liberalnog prethodnika Đurčanja, koji je pokrenuo čitav niz mera štednje da bi ispunio zahteve MMF i EU. Zanimljivo je da su reakcije na izglasavanje Ustava u parlamentu Mađarske, u prvoj polovini 2011, bile veoma uzdržane i sporadične. Sa nižih diplomatskih ešalona izražene su bojazni o karakteru Ustava, ali o adekvatnoj reakciji nije bilo ni reči. Stvari su počele drastično da se menjaju nakon donošenja novog zakona o centralnoj banci, koji omogućava veći uticaj vlade u ključnim aspektima monetarne politike, poput kontrole nivoa kamatnih stopa. Taj potez je pokrenuo čitavu lavinu kritika i komentara, koji su izvornu intenciju – sprečavanje vladajuće klase jedne poluperiferne države da uzme veći deo od onoga što im u trenutnom sistemu pripada – kamuflirali proširujući kritiku, pre svega putem medija, i na ostale elemente novog ustava. Odmah nakon Nove godine, predsednik Evropske komisije Barozo i Orban su razmenili nekoliko pisama koja kao osnovni zahtev od strane EK postavljaju „nezavisnost” Mađarske centralne banke. Drugim rečima, EU nema nikakvih problema sa fašizacijom svojih drugorazrednih članica sve dok se ne dovodi u pitanje monetarna struktura koja omogućava nastavak beskrupulozne eksploatacije na globalnom nivou. Uzimajući u obzir dosadašnje efekte delovanja aparata EU na dešavanja u Mađarskoj, koji su doveli do uspostavljanja protofašističkog režima, i suštinske porive za kritiku poteza Orbanove vlade, nameće se zaključak da samo pobunjeni mađarski narod, a ne evropske birokrate, ima kapacitet za promenu situacije nabolje. Autor je član Anarhosindikalističke inicijative Mešavina Putina i Čaveza Mađarska je najznačajniji sused Srbije, ali i zemlja čije društvo i procese u njemu veoma slabo poznajemo. Dugi niz godina, Mađarska je smatrana najuzornijom zemljom koja je prošla kroz tranziciju, striktno se držeći preporuka koje su stizale iz Brisela i međunarodnih ekonomskih institucija. To se postiglo makroekonomskom stabilnošću, dobro uspostavljenim tržišnim institucijama i stepenom privatizacije koji je adekvatan zapadnoevropskom. Ali, ogroman spoljni i javni dug, skok nezaposlenosti, pad privrednih aktivnosti, rast deficita te nedostatak svežih finansijskih infuzija, postali su naličje ekonomskog razvoja, najživopisnije ocrtani u legendarnom govoru bivšeg socijalističkog premijera Đurčanja na jezeru Balaton 2006. godine. Strukturni problemi, početak globalne krize kao i sopstveni demagoški postupci, olakšali su povratak na vlast Viktora Orbana i Fidesa i to sa dvotrećinskom većinom. Intencija je da Mađarska pronađe put za izlazak iz krize, oslanjajući se na sopstvene kapacitete i braneći svoje interese. Donet je čitav set zakonskih mera krunisanih novim ustavom, kojima se definišu okviri mađarske države i društva. Naročito negodovanje u delu evropskog javnog mnjenja i briselske administracije izazvali su strože uređenje medijskog prostora, kao i ekonomske mere kojima se ograničava moć bankarskog sektora, dodatno oporezuju najmoćniji privredni subjekti, te drastično smanjuju javni rashodi. Izvršena je centralizacija u školstvu i zdravstvu, a započeta je afirmacija populacione politike uz podršku tradicionalnoj formi porodice. Emancipuje se identitetska politika kojom se Mađari shvataju kao nacija jedinstvene kulture. Mađarsko društvo je u velikoj meri homogenizovano oko ovih načela uprkos kritikama iz zemlje i inostranstva da Fides teži ka autoritarnosti. Od strane listova poput Vašington posta ili Ekonomista, pojedinih frakcija Evropskog parlamenta kakvi su Zeleni i Liberali, Orban je postao mešavina Putina i Čavesa, koji suštinski ne razume demokratiju. Međutim, legitimnost ovih kritika danas je daleko manja nego pre samo nekoliko godina, što je posledica pada autoriteta onih koji ih iznose. Autor je direktor Centra za konzervativne studije