Mikroprostor Srbije

Ono što se, međutim, pokazalo kao prijatno iznenađenje nakon gledanja ovog filma jeste da smo dobili mnogo kompleksnije delo od fame koja ga prati, možda čak i Momčilovićev najzreliji i najličniji film.

Nesumnjivo je da je s jedne strane Smrt čoveka... primer egzibicionističkog filma i kinematografije u uzmicanju, i tim pre treba pozdraviti Momčilovićevu stilsku doslednost te formalni radikalizam. Iako upravo s formalne tačke gledišta Momčilovićev film nije revolucionarno nov čak ni u domaćim konstelacijama (početna asocijacija priziva U kuhinji Nikole Stojanovića, iako to nije dugometražni film, a potom i radikalne primere svetskog filma - kakav je legendarni rad Majkla Snoua Talasna dužina), on se u srpskoj kinematografiji već ukazuje kao anomalija. Ne samo iz razloga kreativne revizije montažnog principa i pitanja reza, no jednim pre svega ironijskim ako ne i ciničkim viđenjem srpske stvarnosti koja je denuncirana nešto drugačijim sredstvima no što su instrumentalizovano nasilje, agresija i politički bekgraund kao standardizovane komponente filmskih iskaza reditelja njegove generacije.

To ne znači da je Smrt čoveka na Balkanu manje ubojit film, ili da stepen njegove prividne jednostavnosti ide manjom linijom spektakla no, recimo, film Vir. Momčilovićev film se takođe pokazuje kontaminiran svim natruhama jednog otuđenog i poprilično faličnog društva, ali su ovde njegovi defekti još izraženiji, budući da Momčilović i to mu je ( mora se priznati) jača strana, banalizuje srpsku svakodnevicu, ali to čini na takav način da se upravo ta banalizacija pokazuje kao najveći užas.

Kompozitor je izvršio samoubistvo i u njegov stan nakon pucnja pristižu komšije, supruga jednog od njih, pogrebnik, bolničari, forenzičar, policajci, raznosač pice... U reakcijama protagonista prisutne su sve moguće manifestacije međusobno izgrađenih interesa i tenzija ali ne i minimum empatije kada je u pitanju zapitanost nad razlozima gašenja mladog života. Mikroprostor Momčilovićeve Srbije ili Momčilovićevog univerzuma (što je u ovom slučaju sinonimno) vrvi od nepoštovanja ma kojeg oblika svetosti, uključujući svetost tela (kojeg ne vidimo) i u čijem se prisustvu laže, psuje, prdi, preti, utajuje, inscenira, i šta još sve ne...