Urbani osvajači

Foto: shutterstock

Zamislite istraživanje zabranjenih prostora kao hobi, a internet kao medij za distribuciju rezultata i dobićete nov kulturološki trend, čiji se poštovaoci zavlače u ruševne i napuštene artefakte industrijske ere i demistifikuju sva ta čudna i često zastrašujuća mesta, sakrivena iza natpisa zabranjen pristup.

UrbiEx (Urban exploring/Urbex/UE) je zvanični naziv za gerilski miks arheologije, parkura i fotografije, odnosno specifičnu infiltraciju u zabranjene zone zaboravljenih budžaka urbane kulture, poput napuštenih fabrika, vojnih baza, bolnica, pozorišta, atomskih skloništa, zakatančenih škola i kasarni, dakle mesta čije su bitne odrednice estetika ružnog i žig cenzure. Osvajanje beogradskog bioskopa Zvezda domaći je primer akcije urbanih eksplorera, koji su otišli korak dalje od pukog upadanja i fotografisanja, oživljavajući ovaj marginalizovan i zabranjen prostor u srcu grada.

Koga zanima, može na internetu da nađe i sijaset foruma, poput UkUrbEx, koji se fokusiraju na slike, iskustva i pre svega savete za zainteresovane istražitelje ovakvih lokacija, čije gerilsko osvajanje podleže etičkom kodeksu sa pravilima ponašanja, sažetih u moto take nothing but pictures, leave nothing but footprints. Zato što autentični urbani osvajači nisu vandali, oni nikada ne uništavaju i ne kradu i poštuju prostor koji osvajaju.

Iako je pokret UrbiEx doživeo bum zahvaljujući internetu, avanturisti istraživači oduvek su pokazivali interes za zabranjene i napuštene lokacije. Parižanin Philibert Aspairt, koji je izgubio život 1793. istražujući pariske katakombe, smatra se prvim katafilom, odnosno pretkom današnjih urbanih eksplorera. Zna se i da su se mnogi umetnici iz prošlog veka, kao Walt Whitman, Andre Breton i Francis Picabia ložili na mesta sakrivena iza tabli s natpisom zabranjen pristup.

Planetarni supkulturni pokret UrbanExploring, čiji istraživači upadaju u neistražene zabranjene zone grada, snimaju fotografije i dele ih preko onlajn društvenih mreža i blogova, dobio je i svoj adrenalinski podžanr, nazvan rooftopping. Ova adrenalinska zanimacija podrazumeva ilegalno osvajanje zabranjenih vrhova zgrada u megapolisima, te mostova i tornjeva poput onog u Šangaju (650 m) i šerovanje video-materijala internetom.

Navodno je sve počelo kada su se Vadim Makhorov i Vitalij Raskalov popeli na Moskovski most u Kijevu, a video ovog gerilskog osvajanja, čije gledanje izaziva vrtoglavicu, pogledalo više od milion i po ljudi. I dok kritičari ove zabranjene urbane adrenalinske zabave grme o nepromišljenosti, pozivajući na lov i sasecanje rooftopping-a, interesovanje i pažnja internetske publike su ogromni, a gradski gerilci naoružani kamerama priznaju da su njihove egzibicije ekstremno opasne i tvrde da su sve akcije vrlo pažljivo planirane i pripremljene. Kako to izgleda, možete na Jutjubu pogledati video The man who climbed all the highest roofs in Russia.