Inicijacija

S komadom “Odumiranje”, Dušan Spasojević se pridružuje retkim srpskim piscima koji su građu za svoje drame uzimali iz seoskog života, i onim još mnogo ređim u čijim je delima ona korišćena da se prikaže čovekova ništavnost, neminovnost njegovog životnog poraza, jedne od velikih tema u svakoj odista značajnoj dramskoj književnosti.

On je u trinaest kratkih, sažetih scenskih slika opisao naš današnji marginalizovani seoski svet, ljudsku grupu koja živi u dalekoj zabiti, na surovoj planini okovanoj snegom i ledom gotovo večite zime. Svi junaci u ovom komadu su siromašni, bespomoćni, osujećeni ljudi, koje na okupu drži zajednička nesreća, suočavanje s nerešivim problemom kako joj se suprotstaviti, šta učiniti sa sobom. U središtu te drame se razgoreva sukob majke (Dara Yokić) i dalje privržene tradicionalnim vrednostima i sina (Igor Đorđević) koji bežeći od prošlog prodaje čak i zemlju gde mu počiva otac da bi otišao u Nemačku. A u njihov konflikt je upleten i jedan dobrodušan, plemenit sredovečni seljak (Boris Isaković) kome se sin obesio, čija su žena (Branka Šelić) i ćerka (Anđelika Simić) upale u psihotičko stanje, u duboku depresiju.

Ali, te potresne ljudske sudbine su uobličene pomoću drastičnog redukcionističkog postupka zbog čega su likovi tek skicirani, a zaplet je, kao i dijalog, i oskudan i veoma štur. U priči je zapravo naglašeno samo ono što je elementarno, osnovno i tipsko. To dovodi i do toga da psihološki procesi u junacima budu previše uprošćeni, da se njihovo ponašanje svodi na stimul-odgovore na situacije koje su im spolja zadate.

Time su i reditelj Egon Savin i njegova glumačka ekipa dovedeni u težak položaj, sprečeni su da svojim kreacijama obogate i prodube dramu koju prikazuju. Prvi jedino može da ojača i logično stepenuje porast dramatičnosti u slikama od kojih se sastoji radnja, a drugima preostaje da efektno markiraju osobine likova koje igraju. U stvari, dok čitamo “Odumiranje” imamo slojevitiji doživljaj, jer nam asocijacije nisu ničim ograničene i slobodno se razgranjavaju. Naprotiv, kad taj komad gledamo na sceni više nemamo tu slobodu zato što je u principu u pozorištu gledaočeva mašta sputana onim što mu se predočava u scenskom obliku, što je, u ovom slučaju, pojačano i autorovim pribegavanjem krajnjem redukcionizmu.

O predstavi na kojoj se prikazuje “Odumiranje” Dušana Spasojevića, međutim, ne smemo donositi sud isključivo na osnovu onoga šta u njoj jeste, a šta nije postignuto, već je valja dobronamerno prihvatiti, jer širom otvara put pred jednim mladim, originalnim, očigledno darovitim piscem čije vreme tek dolazi.