Organi

Kad sam pre nekoliko godina sa Jugoslovenskim dramskim pozorištem bio na gostovanju u Kolumbiji, ljubazni domaćini su nas upozorili da se po Bogoti ne vozimo sami taksijem, jer može da nam se desi da je vozač povezan sa mafijom koja prodaje ljudske organe. Smatra se hepiendom ako vas ugrabi neki ogranak mafije koji vam izvadi, recimo, samo jedan bubreg, odneguje u svojoj klinici i posle vas, nakon nekoliko meseci iz prašume, kojom oni suvereno vladaju, vrate u civilizaciju tako što vas izbace iz kola na gradski pločnik. Tada nisam mogao ni pomisliti da će trgovina ljudskim organima dospeti i do naših balkanskih dvorišta. U svojim memoarima Karla del Ponte je napisala da je kosovska mafija zarobljenim Srbima i manjinskim nacijama vadila organe koji su preko kanala u Albaniji i Grčkoj prodavani na Zapadu. U nedeljnoj “Politici” čitamo da su bezdušni mafijaši i svojoj albanskoj deci vadili organe. U institucijama, koje za sada bezuspešno tragaju za dokazima, taj zločin ima radni naslov – nusprodukt trgovine belim robljem. Ova akcija zahteva veliku brzinu, jer organi moraju dospeti do hirurga za operacionim stolom najkasnije u roku od pet do četrdeset osam sati. Iako potiče od iste starogrčke reči organon (latinski organum), koja je značila oruđe, instrument, spravu, kod nas reč organ ima više značenja, i to: deo tela određene funkcije, javnu društvenu ustanovu, ljudski glas i nečije štampano glasilo. U engleskom jeziku ista reč koja se piše, kao i u nas, organ, ima, pored ovih, samo još jedno značenje, a to je muzički instrument kod nas poznat kao orgulje. Neobično je da je i u francuski i u engleski jezik reč organ ušla najpre kao ime za muzički instrument, i to kod Francuza u dvanaestom, a kod Engleza u četrnaestom veku, a u istom veku počela je u oba jezika, kao i u italijanskom, da označava ljudski i životinjski organ, a zatim dobijala i sva druga značenja već navedena za našu reč. Nemci su malo zakasnili. Kod njih reč organ znači oruđe, instrument u 16. veku a deo ljudskog tela tek u 18. veku. Semantička šarolikost reči organ gotovo u svim evropskim jezicima ima zajednički imenitelj da se radi o pojmu koji sadrži neku funkciju. Zašto se u našem jeziku muzički instrument orgulje tako zovu, verovatno je reč o nastavku za imenice koji označava još jedan instrument za sviranje, pored orgulja i drombulje, kao i vrtno oruđe grabulje. Počeli smo o organima krvavim povodom. Završimo orguljama koje su etimološki srodnik reči organ: Mocart je u jednom pismu 1777. godine napisao: “Za moje oko i uho orgulje će uvek biti kralj instrumenata.”