Celuloidne intrige

Dragan Jovićević Nedavno objavljene nominacije za prestižnu nagradu Američke akademije za film, ove godine, kao retko kada dosad idu naruku predstojećem beogradskom filmskom festivalu FEST-u, koji počinje 25. februara u Sava centru, projekcijom filma Koriolan Ralfa Fajnsa. Direkcija Festivala pohvalila se da Fest favoriti imaju ukupno čak 43 nominacije za Oskara, čime je pojačana ekskluzivnost njihovih projekcija. I zaista, iz grupe filmova koji će se istovremeno naći i na FEST-u i u trci za Oskara, nekoliko ostvarenja nikako ne treba zaobići. Film Crni labud Darena Aronofskog nesumnjivo je jedno od najintrigantnijih američkih ostvarenja godine, neobično po mnogo čemu. Svojim specifičnim tretmanom filmskog narativa, Aronofski ovoga puta pristupa drami o opsesiji i paranoji, koje se razvijaju u ličnom mikrokosmosu baletske igračice, čiji se život pretvara u priču negativnog lika iz čuvenog ruskog baleta. Aronofski tako ulazi u direktnu diskusiju sa Hičkokom i Kafkom, sa čijim radovima njegov Crni labud odlično komunicira. Da je fizičke metamorfoze svoje glavne junakinje tretirao realističnije, odnosno malo više „kronenbergovski“, Aronofski bi sigurno trenutno stajao iza svog najboljeg filma u karijeri. Ali i ovako, Crni labud je sasvim dovoljno upečatljiv film, čiji je glavni adut gluma Natali Portman, tako pažljivo iznijansirana u svakoj različitosti slojevitog karaktera koji tumači. Literarni predložak Čarlsa Portisa Čovek zvani hrabrost (uskoro i na srpskom jeziku u izdanju Čarobne knjige) gotovo se savršeno namestio braći Koen, autorskom dvojcu sklonom crnom humoru i neobično dopadljivim likovima, da na sebi svojstven način eksperimentišu sa konvencijama američkog vesterna danas. Samim tim, nije ih mnogo interesovala prva adaptacija romana iz 1969. godine, u potpunosti podređena glumačkoj harizmi DŽona Vejna. NJih je interesovala demistifikacija žanra, koja je potcrtana u Portisovom originalu. Tu liniju Koeni izvlače u prvi plan, koristeći tako strukturu knjige i naraciju četrnaestogodišnje devojčice rešene da osveti ubistvo svoga oca, uz obilnu upotrebu svih komičnih aspekata, koje takvi likovi sobom nose. Koeni i ovog puta prave nepogrešivu podelu, kako sa DŽefom Bridžisom - u potpunom kontrastu u odnosu na DŽona Vejna, tako i sa debitantkinjom Hejli Stajnfeld - u besprekornom filmskom debiju. Posebno obratiti pažnju na epizodu DŽoša Brolina, u parodičnoj ulozi ozloglašenog negativca. Pametno i ironično, baš po receptu braće Koen. Kada su u pitanju filmovi nastali van engleskog govornog područja, FEST se ove godine može pohvaliti činjenicom da su čak četiri ostvarenja iz programa festivala istovremeno i u trci za Oskara – meksički Prelepo Alehandra Gonzalesa Injaritua, danski U boljem svetu Suzan Bir, alžirski Izvan zakona Rašida Buhareba i kanadski Zgarišta Denisa Vilneva, uz dodatak da je peti strani film iz ovogodišnje liste za Oskara - Očnjak, grčkog reditelja Gjorgosa Lantimosa, viđen je na prošlogodišnjem FEST-u. Kako stvari stoje, najviše šanse ima Injaritu, čije je delo pored nominacije za najbolji strani film, donelo svom glavnom protagonisti Havijeru Bardemu nominaciju za glavnu mušku ulogu, što mu je učvrstilo poziciju u svetu filma kao jedinog glumca španskog područja sa čak tri nominacije i jednim osvojenim Oskarom. Prelepo je svoj pohod na svetske festivale i nagrade započeo na minulom festivalu u Kanu, gde je ovenčan odličnim kritikama i Zlatnom palmom za glumu (Bardem, naravno). Film o posvećenom ocu, napaćenom ljubavniku, biznismenu iz podzemlja koji živi na margini boreći se za ljubav i spas svoje dece u trenucima u kojima predoseća dolazak smrti, ispričan oštrim filmskim jezikom i konotativnim vizuelnim metaforama, predstavlja novog heroja antičkih dimenzija, u ovoj duboko ljudskoj i istovremeno svirepoj životnoj priči. Potencijalno najbolji film predstojećeg FEST-a.  Ne propustiti: Živ zakopan Prava je šteta što je režiser Rodrigo Kortez, očito iz neiskustva, diskvalifikovao samog sebe tako što je slao pisma Američkoj akademiji za film, pokušavajući da skrene pažnju na svoje niskobudžetno delo Živ zakopan, zbog čega ga je Akademija eliminisala iz trke za Oskara. Paradoksalno, tako je „sahranjen“ jedan od „najživljih“ filmova prošlogodišnje nezavisne produkcije. Fokus ove originalne filmske monodrame je na vozaču kamiona, koji se usred pustinje u Iraku budi u kovčegu – živ zakopan! I sat i po smo svedoci njegove borbe, od koje nas podilazi jeza i zbog koje iznova preispitujemo u kojoj meri je ljudski život značajan i vredan. Nije za one koji pate od klaustrofobije.