Sjaj zalazeće imperije

Obeležavanje sedamnaest vekova od proglašenja Milanskog edikta zaokruženo je premijerom opere In hoc signo (Pod ovim znakom). Nastanak dela inicirao je Dejan Miladinović, reditelj sa više od 150 potpisanih premijera tokom dugogodišnje internacionalne karijere (u koju su uključene i saradnje sa najvećim operskim imenima današnjice, profesura na cenjenim svetskim univerzitetima, komponovanje primenjene muzike, autorstva libreta, scenografije, video-radova). Na osnovu istoriografskih izvora, Miladinović je sačinio tekst koji će saobraćati sa slušaocem na univerzalnom nivou (libreto je pisan na međunarodnom jeziku opere, italijanskom, a ukazivanje na duh ranog hrišćanstva oličeno je u segmentima u kojima čujemo latinski i grčki). Na ovaj način Miladinović simbolično poziva na jedinstvo svih hrišćana, u čemu će mu se pridružiti don Marko Frizina, kompozitor i teolog, muzički direktor papskog Lateranskog hora.

Virtuozno koncipiran libreto teče dinamično, te omogućava kompozitoru da odista načini veliku fresku od 15 slika (M. Frizina), uzbudljivu pripovest hrišćanskih početaka. Privlačnost dela leži kako u komunikativnosti muzike (koja istodobno ispunjava i zahteve profesionalne publike), tako i u zanimljivom tematsko-auditivnom razdvajanju na nekoliko planova. Sučeljeno je hrišćanstvo sa paganskim svetom; razdvojen sjaj zalazeće imperije od one čije doba tek predstoji; zakoračeno u intimu glavnog junaka. Višestrano iskustvo kompozitora bilo je u tom smislu presudno: s jedne strane obiman opus duhovne muzike a s druge, rad u domenu filma, televizije i mjuzikla. On ne pokušava da rekonstruiše zvuk originalne epohe, već nudi način na koji ga možemo zamisliti danas, hraneći tako u potpunosti maštu publike. To znači da je savremeni muzički izraz osnova koju ukršta sa idiomima preuzetim iz prošlosti, u skladu sa potrebama narativa: hrišćanski prizori smešteni su negde između tradicija Zapadne i Istočne crkve, paganima je pridružen egzotičan, orijentaliziran zvuk. Scene kojima dominira prisustvo rimske vojske (ili pagani), otkrivaju uticaje klasičnih obrazaca filmske muzike.

Uticaj filma imamo i u rediteljskom postupku jer podrazumeva uključivanje jezika sedme umetnosti u ovu postavku. Veliko platno u dnu scene reflektuje paralelno zbivanje (u Miladinovićevom izboru i montaži video-odlomaka prepoznajemo i fragmente De Milovih ostvarenja). Poetika crno-belog filma nadgrađuje operski mizanscen, proširujući ga prostorno i vremenski, a lako pokretljiva, lebdeća scenografija dodatno ritmizuje dramski tok.

In hoc signo nadahnjuje izvođače na izuzetan angažman i vrhunsko izvođenje. Članovi ansambla Beogradske opere, predvođeni dirigentom Dejanom Savićem, funkcionišu besprekorno. Moramo, ipak, da izdvojimo neke od protagonista glavnih uloga: izvanredni Vuk Zekić (Uhoda), Nenad Jakovljević (Publije), Dragoljub Bajić (Eusebije) Janko Sinadinović (Galerije); sugestivna i rafinirana pojava careve majke Jelene (Nataša Jović). Marko Kalajanović (Konstantin), ima ogroman zadatak ne samo u vokalnom već i u glumačkom smislu: ovo je pevač velikih potencijala, nova velika zvezda beogradske operske scene.
In hoc signo je, koliko znamo, jedina opera o Konstantinu Velikom u operskom repertoaru. Ovo delo je stoga, pored umetničkih kvaliteta, svojevrsni zalog afirmisanja vrednosti hrišćanske kulture.