Čovek u crnom

Čovek u crnom, kralj američke seljačke muzike, DŽoni Keš umro je, prošle nedelje (12.09.2003) u Nešvilu, američkom gradiću koji je proslavio kantri muziku i čijoj slavi je doprineo i DŽoni Keš.

O njemu je čuveni Bono (“U2”) rekao: “To je lik zaista biblijskih dimenzija, sa glasom koji podseća na kotrljanje teretnih vozova i prerijskih oluja, kao pejzaž njegove voljene Amerike. On ima dušu veliku kao jedan ceo kontinent, punu opravdanog besa izmešanog sa ljudskim saosećanjem.”

Svi rok muzičari, počev od Boba Dilana, veoma su ga cenili. Mnogo više od evropskih slušalaca i rok kritičara koji su cenili te rokere.

Jer, DŽoni Keš je bio jedan od ljudi koji su “udarili” temelj savremenoj rok muzici. Ma koliko to ne hteli da priznaju tvrdokorni rokeri, počeci roka su vezani za Nešvil i DŽonija Keša. On je bitno uticao na Karla Perkinsa (“Blue suide shoes”) i Čarlija Riča, DŽeri Li Luisa, a kasnije i na Elvisa Prislija.

Mnogo kasnije uticao je i na Boba Dilana, sa kojim je ponekad i sarađivao, zajedno nastupao i snimao ploče (“Devojka sa severa”, na Dilanovom albumu “Neshville Skdžline”). Sve do Elvisa Kostela i “Rolingstonsa”.

Godine 1974. snimio je pesmu “Pocepana stara zastava”, kojom je pokušao da simbolizuje američke rane i simbole od Revolucije do rata u Vijetnamu. Album je ponovo izdat 11. decembra 2001. godine, tri meseca posle terorističkog napada na Svetski trgovinski centar i Pentagon, sa novim značenjem za Amerikance.

Bio je američka kulturna ikona, koja je spajala rok i kantri muziku, uvek politički angažovan, ali sa nekim “seljačkim” poštenjem.

DŽoni Keš je rođen 26. februara 1932. godine u Kingslendu, Arkanzas, kao DŽon R. Keš. Roditelji su mu bili farmeri koji su gajili pamuk i radili na poljima zajedno sa svojom decom. DŽoni je počeo da piše pesme i priče sa 12 godina. Od samog početka tema su mu bili ljudi koji su, na neki način otpadnici od društva. Zatvorenici i bivši zatvorenici, kauboji, rudari, radnici, naročito železničari, bili su mu večita inspiracija. NJima je često i pevao. (“Zatvorenici su najbolja publika koju sam ikada imao”).

Počeo je da snima na lokalnom radiju početkom pedesetih godina, kada se vratio iz Nemačke, gde je služio vojsku u američkoj avijaciji. Interesantno je da je tada napisao pesmu “Blue suide shoes” koja je proslavila Karla Perkinsa. Kasnije je ovu pesmu, iz vojničkih dana”, pevao i Elvis Prisli.

Po povratku počeo je da snima za izdavačku kuću “Sun”. Već prva ploča doživela je nezapamćenih uspeh a on je sredinom pedesetih godina smatran pionirom rokenrola. Godine 1969. njegove ploče su prodavane bolje od ploča “Bitlsa”.

Do kraja života dobio je 11 “Gremija”, prodao preko 50 miliona ploča, snimio više od 1 500 pesama, kaubojskih, patriotskih, dečjih, indijanskih, rokerskih, a nikada nije naučio da čita i piše note. NJegova čuvena pesma, iz 1954. godine, “Folsom Prison Bluz” smatra se začetkom gangsta repa. A “Give Mdž Love to Rose”, snimljena prvi put 1957. godine, nagrađena je ove, 2003. za najbolji “kantri” muški vokal ikad izveden.

Iako je “potekao” u Nešvilu on je bio jedan od “otpadnika” iz Nešvila, sa Vilijem Nelsonom, Vajlonom DŽeningsom, Krisom Kristofersonom i drugim, nezadovoljnim, ustaljenom šemom “seljačkog” festivala i zvuka. Pokušao je da “liberalizuje” Nešvil, i sudeći po svemu, uspeo u tome.

Za razliku od drugih folk i kantri pevača DŽoni Keš nije ostao nem povodom društvenih pitanja koja su okupirala Ameriku. Napisao je, i otpevao, nekoliko protestnih pesama uključujući baladu o Ajri Hejsu (“Ballad of Ira Hadžes”) američkom Indijancu, marincu, heroju iz Drugog svetskog rata, jednom od vojnika koji su podigli američku zastavu na Ivo DŽimi, ali koji je kasnije postao alkoholičar zaboravljen od svih.

Tu pesmu je stavio u svoj repertoar i Bob Dilan, koji je redovno izvodi i smatra je jednim od početaka američke protestne muzike.

Bivši američki predsednik Bil Klinton mu je 1996. dodelio nagradu za životno delo rekavši: “DŽoni Keš je pevao za ljude koji su srce Amerike.”

Ove godine DŽoni Keš ima šest nominacija za nagradu MTV Video Music.