Isus u Šumadiji

Tri dana, od 8. do 11. septembra (praznik Usekovanija glave sv. Jovana Krstitelja), iz očiju lika Isusa Hrista, čije raspeće je oslikano na drvenom krstu i nalazi se u crkvi Svetoga Save u kragujevačkom naselju Aerodrom, tekle su suze.

Vernici i sveštenici koji su primetili tu pojavu pokušali su još prvog dana da obrišu suze misleći, kako kažu, da je reč o običnim kapljicama vode, koje su spolja dospele na krst. Međutim, kada su se dva tanka mlaza, koja su “uvirala” kod Hristovih nogu, obnovila posle brisanja, spontano je izgovorena reč - čudo!

Starešina crkve protojerej Života Maraković obavestio je o tome već sledećeg dana episkopa šumadijskog Jovana. Vladika je, pak, naredio da se svako veče, sve do Krstovdana (27. septembar), čita posebna svečana služba “Akatist Gospodu Isusu Hristu”, ali i preporučio uzdržanost sa porukom da “ako Bog hoće, onda će se čudo ponoviti”.

Naime, po crkveno-narodnoj tradiciji, u slučaju da se suze ponovo pojave, krst bi i “zvanično” od strane Crkve bio oglašen čudotvornim.

Vest iz crkve Svetoga Save, posvećene Kragujevčanima koji su streljani oktobra 1941. godine, najpre se širila “od uva do uva”, ali kada je objavljena u kragujevačkoj “Nezavisnoj Svetlosti” i posredstvom drugih, posebno elektronskih medija, raširena do nacionalnog nivoa, crkva je iz večeri u veče bivala sve punija. Ovog utorka, recimo, trebalo je sačekati skoro pola sata u redu da se, posle večernje službe, celiva Hristov lik na krstu, koji je u štampi nazvan i ikonom.

Vernici, koji tokom celog dana pohode crkvu, imaju, naravno, vlastitu intrepretaciju poruke onoga što se zbilo, ali se u jednom slažu: suze Hristove su i opomena i znak. Danica Petrović, službenica Opštinskog suda, kaže da su suze prolivene “zbog svega ovog što nam se dešava, zbog teškog života naroda, zato što nam ubijaju političare na ulici, kidnapuju decu...”. Ranko Jokić, koji je 1999. godine izbegao iz Peći, misli da suze Hristove poručuju da treba da se vratimo veri koju “slabo sprovodimo”, kao i da se “ono na Kosovu moralo dogoditi zbog naših grehova”. Ako se vratimo veri, vratićemo se i na Kosovo, zaključuje Jokić.

Srđan Filipović, koji je sa suprugom i bebom u naručju došao da se pokloni i pomoli pred znamenjem, objašnjava da nikako nije slučajno što se čudo dogodilo baš na tom mestu, “jer je ova crkva posebna, a uz nju je neposredno smeštena i Bogoslovija”.

Zvaničnih svetovnih reagovanja i komentara, naravno i na svu sreću, nije bilo - ako se ne računa jedna iznuđena izjava portparola Demokratske stranke Aleksandra Radosavljevića, inače parohijana crkve Svetog Save. Gostujući u prošlonedeljnom “Utisku nedelje” TV B92 Radosavljević je, na konstataciju jednog gledaoca da nije čudno što je Hristos proplakao baš u Kragujevcu u kome “živi mnogo gladnih i nezaposlenih radnika”, u prvom tumačenju posegao i za formulacijom o “kondenzaciji vodene pare”.

Naravno, reč je o omiljenom laičkom “objašnjenju”, ali Radosavljeviću sigurno to nije bio primarni motiv, već način da se pobegne od još jedne neprijatne interpretacije kragujevačke stvarnosti.

Naselje Aerodrom, smešteno sa desne strane tzv. Beogradskog puta, podignuto po uzoru na Novi Beograd, dakle maksimum betona i minimum “duše”, sredinom sedamdesetih bilo je zamišljeno kao stanište dobrostojećeg socijalističkog srednjeg sloja, ali je za vreme decenijske vladavine socijalista sve više postajalo sumorna spavaonica socijalnih autsajdera i simbol osiromašene srednje klase.

Kragujevac je uz to poslednjih meseci bio i lakmus svih tranzicionih muka srpskog društva. Nekadašnji “srpski Detroit” traži poslednju slamku spasa za automobilsku industriju u američkom preduzetniku Malkolmu Briklinu, koji se prema najbenevolentnijim tumačenjima može svrstati u alternativnu scenu automobilske industrije. Druga po veličini fabrika metalskog kompleksa “Filip Kljajić” ulazi u fazu tzv. restrukturiranja, što zbog slučaja “Zastave” izaziva dodatne zebnje. U Kragujevcu je propao i prvi pokušaj privatizacije u slučaju konfekcije “Diork”, a kolektivi koji su uspešno prošli tu tranzicionu fazu mogu se nabrojati na prste jedne ruke, pri čemu nijedan od njih ne predstavlja reper za gradsku privredu. Grad potresaju i serije štrajkova, koji istina nemaju intenzitet onih socijalnih gibanja iz 1996. godine, ali vlastima predstavljaju kost u grlu, pogotovu protesti radnika fabrike oružja.

Sve je to bilo povod da se i gradonačelnik Kragujevca nedavno odluči na neuobičajen korak. U znak protesta što radnici Robne kuće “Beograd” štrajkuju glađu i on je prestao da uzima hranu.

Najposle, usred protesta oružara, na krov Skupštine grada popeo se jedan socijalno ugroženi Kragujevčanin i zapretio da će izvršiti samoubistvo ukoliko mu gradski oci ne reše stambeno pitanje.

U takvom kontekstu, razumljivo je što je Radosavljević pokušao da pobegne od bilo kakve socijalne interpretacije čuda koje se dogodilo u crkvi Svetog Save.

Plač Hristov odmah je označen kao presedan u Šumadijskoj eparhiji. Međutim, arhitekta Radoslav Prokić, projektant crkve u naselju Aerodrom, kaže za NIN da je i ranije bilo sličnih pojava. Pre dvadeset godina ikona sa likom Bogorodice pojavila se na prozoru jedne seoske kuće u blizini Kragujevca. Još ranije, početkom pedesetih, seća se Prokić, u čitavom pojasu kuća na pravcu Aranđelovac - Topola - Velika Plana, na prozorima, i to po pravilu na zapadnoj strani kuća, oslikavao se lik Bogorodice sa Hristom u naručju. Udba je tada, tvrdi naš sagovornik, puščanim kundacima lomila prozorska okna, a prota iz Natalinaca završio je u pritvoru, pošto je vernicima pokušao da objasni da je to čudo dokaz ispravnosti hrišćanskog učenja, jer je takve pojave nagoveštavao i apostol Pavle.

Kada je, pak, reč o najnovijem kragujevačkom slučaju umeren stav koji su zauzeli episkop šumadijski Jovan i sveštenici crkve Svetog Save izgleda da je najcelishodniji. I to ne samo teološki. U vreme opšte banalizacije svega i svačega, najčešće radi navodne političke koristi, dobro je što je SPC, u ovom slučaju, proklamovala uzdržanost. Na vernicima je, dakle, da sami, po meri vlastite posvećenosti i hrišćanskom nauku i pravoslavlju, potraže odgovor na Hristove suze u Kragujevcu.