Neka nova lica

Malo je reći da se dvostruka ovogodišnja „obljetnica“ Pulskog filmskog festivala – njeno 65. izdanje i 80 godina od prve filmske revije u Areni – počela i okončala burno. Na početku, lavinu emocija izazvala je Milena Dravić, kako svojim prisustvom tako i promocijom monografije i velikom izložbom u Srpskom kulturnom centru u Istri, dokazavši pravo značenje i status filmske dive na prostorima bivše Jugoslavije. Na samom završetku, pravu poplavu publike prouzrokovala je regionalna premijera nastavka mjuzikla Mama mia, koji je jednim svojim delom sniman upravo na hrvatskom primorju, te je uz to prisustvo reditelja Ola Parkera i trilinga mladih glumaca (DŽeremija Ajrvina, DŽoša Dilana i Hjua Skinera, koji u filmu igraju mlade verzije likova Pirsa Brosnana, Kolina Firta i Stelana Skasgarda) dodatno uzburkalo masu gledalaca, što je Arenu učinilo ispunjenom do poslednjeg mesta, čak i za stajanje. Od 14. do 22. jula, sam koncept festivala intrigirao je brojnim različitostima. Pulski filmski festival je, pre svega, festival nacionalnog filma, gde su svi pogledi usmereni ka dvema centralnim programskim celinama – hrvatskom filmu i manjinskim hrvatskim produkcijama. Prvi se fokusira na filmove u kojima je zemlja većinski producent, a drugi na ostvarenja iz regije, gde je Hrvatska učestvovala kao koproducent. Umetnički direktor festivala Zlatko Vidačković kaže da je ova godina u Hrvatskoj bila pola-pola – nešto između nezavisnih produkcija i državnog filma: „Od deset filmova, pet ih je nastalo samostalno, a pet sa podrškom Hrvatskog audio-vizuelnog centra. Tako smo dobili filmove mladih autora, debitanata, te žena redateljica, što je inače rijetkost u hrvatskom filmu. Bila je ovo Pula za neka nova lica i to je ovogodišnje glavno obilježje“, veli Vidačković. Glavna nagrada, Zlatna Arena za najbolji film, pripala je ostvarenju Mali, vrlo osobenoj žanrovsko-stilskoj etidi Antonija Nuića, ne toliko komunikativnoj sa širim auditorijumom, ali svakako hrabrim pokušajem da se modernom filmu pristupi na jedan originalan i nesvakidašnji način. S druge strane, dva ostvarenja sa bioskopskim potencijalom, odnela su ostala značajna priznanja – Comic Sans Nevija Marasovića (prikazan premijerno na minulom Festu, sada nagrađen za režiju, Janko Popović Volarić za najbolju mušku ulogu, Nataša Janjić za najbolju žensku, montažu) i Osmi povjerenik Ivana Salaja (koji je, s jedne strane, i potvrdio svoj potencijal jer je uspeo da napuni Arenu iako je već imao značajan bioskopski život, a doneo je priznanja Borku Periću za sporednu mušku ulogu, te za vizuelne efekte, kostimografiju, scenografiju, muziku). Da su očite produkcijske razlike u filmovima nastalim samostalno i onima nastalim sa državnom podrškom, slaže se i Vidačković ali i dodaje da to nije bilo presudno za sam kvalitet, što pokazuje primer filma Lada Kamenski debitantsko ostvarenje mlade Sare Hribar, nagrađeno Zlatnim Arenama za scenario, glavnu žensku ulogu (Doris Šarić-Kukuljica) kao i nagradom filmskih kritičara Fedeora, koje su sa malo para realizovali talentovani reditelji na osnovu sjajnog scenarija. Slično je i sa filmom Žaba Elmira Jukića, koji je u programu manjinskih hrvatskih koprodukcija odneo apsolutnu pobedu. Opet, i Comic Sans i Osmi povjerenik odlični su zapravo primeri kako se može napraviti kvalitetan komercijalni film, koji ne mora nužno da podilazi publici. Ostvarenje Nevija Marasovića smešteno je delom na Visu, gde reditelj koristi ambijent kao gotovo savršenu scenografiju za sasvim običnu priču ispunjenu dramatičnim životnim situacijama. Comic Sans ne pati ni od kakvih pretencioznosti, niti želje autora da se jedan raskošan film dopadne po svaku cenu, što je obično manir ovakvih ostvarenja. S druge strane, Osmi povjerenik je blizak američkoj dramskoj komediji mentaliteta sa katarzičnim krajem, sada već tako tipičnim za balkanske kinematografije. Filmu Ivana Salaja mogla bi da se zameri dužina trajanja (čitavih 140 minuta) ali priča po romanu Renata Baretića, koja problematičnog političara odvodi na najudaljenije mesto u Hrvatskoj kako bi organizovao lokalne izbore, a gde ljudi žive prema potpuno drugim zakonima i govore sasvim drugim jezikom od standardnog hrvatskog, otkriva brojne etnografske motive, malo poznate čak i u matičnoj zemlji. Svakako je najoštećeniji film Za ona dobra stara vremena Eduarda Galića, reditelja vremešnog u životnoj dobi a vrlo mladalačkog u filmskom izražaju. Nakon brojnih što filmskih što televizijskih režija (od kojih se pamti Izdanci iz opaljenog grma, serijal rađen početkom sedamdesetih za TV Beograd), on sada po autobiografskom scenariju svoga sina Dominika razvija generacijsku dramu o sunovratu mladih, osuđenih na odlazak sa Balkana. Prema Galiću, tranzicija je i političke i egzistencijalne prirode, uslovljena nemogućnošću opstanka u zemlji na prelasku iz socijalizma u kapitalizam. I kad je reč o novim licima, ovaj film je predstavio i jednu novu generaciju mladih glumaca, od kojih Marko Petrić pokazuje sav potencijal zvezde holivudskog sjaja. Od srpskih filmova u ovogodišnjem programu Pule našao se samo dokumentarac Botorići Srđana Kneževića u pratećem programu dokumentarnog filma. NJegovo ostvarenje, koje prati Svetozara Botorića, prvog filmskog producenta na Balkanu kao i potonji sunovrat čitave njegove porodice, doživelo je tako i hrvatsku premijeru, nakon predstavljanja na Festu. Iako drugih filmova iz Srbije nije bilo kao ni među manjinskim produkcijama, sasvim dobar rezultat ostvario je u finišu budući film Slobodana Šijana Budi bog s nama (engleski naslov The Great Tram Robbery) podržan sa 20.000 evra kao najbolji koprodukcioni projekat, na prvom izdanju Mečmejking foruma (Matchmaking Forum), koji je producentima omogućio spajanje i umrežavanje, kao i susret sa finansijerima. A veliku medijsku pažnju izazvali su dokumentarni program – koji je ove godine u fokus stavio meta filmove, dokumentarce koji se na sebi svojstveni način bave kinematografijom i filmovima, kao i program dramskih serija, čime televizija prvi put dobija mesto među filmskim programima Pule. A poslednjeg dana, tradicionalno, predstavljeni su hrvatski filmovi u postprodukciji, koji se očekuju dogodine. Po svemu sudeći, čini se da neće biti teško sastaviti program narednog izdanja – tu su filmovi velikih rediteljskih imena: dva veterana, Veljko Bulajić i Antun Vrdoljak, ali i novi filmovi Arsena Antona Ostojića, Bobe Jelčića i Vinka Brešana. Sudeći po svemu, 66. Pula biće borba titana.