Dometi skromnih visina

Dok se na međunarodnoj sceni odvija nadmetanje u visinskim rekordima i oblikovnim egzibicijama, naše graditeljstvo u okolnostima investicione oseke ostaje u okvirima skromnih dela bilo na volumetrijskom bilo na likovnom planu. Otuda nije neobično da Veliku nagradu Salona ponese nevelika kuća za odmor. Poznata teatarska izreka kako nema malih uloga nego malih i velikih interpretacija - može da se primeni i u arhitekturi uz zamenu reči uloga izrazom objekata. Ipak, lepo je na jednoj godišnjoj smotri videti i značajne investicione zahvate kao odraz bogatije građevinske aktivnosti, što se, nažalost, kod nas sve ređe događa.

Kao kuću za odmor na Kopaoniku Đorđe Stojanović, Vladimir Popović i Milutini Cerović sagradili su planinsku brvnaru posve novim pristupom u upotrebi drveta i uz neobično gabaritno pakovanje koje ima dva lica otvoreno u fazi korišćenja i sklopljeno u vreme korisničke odsutnosti. I, dodajmo, oba lica su podjednako uspešno unela u planinski pejzaž jedan lep prostorni beleg, koji, uz to, odlikuje i vešto postavljena funkcija dva dvoetažna stana.

No, vratimo se opštoj slici Salona koji je ove godine natkrilio moto afirmacija. Broj od 306 kandidovanih dela žiri je u izložbenu selekciju uključio 127, a među njima je 11 isturio u prvi plan i dodelio im, u više tematskih odeljaka, nagrade i priznanja. Prateći podosta neodređeni, bar u ovim društvenim i ekonomskim okolnostima, termin afirmacija, žiri (Milan Đurić, Maja Ćirić, Boštan Bugarić, Dejan Milanović i Igor Rajković) zapleo se u pretenciozna visokoumna obrazloženja, ali same odluke u većini je doneo dobro odvaganim vrednosnim merilima.

Paleta radova sa počasne liste žirija raznovrsnog je sastava bilo po namenama, obličjima ili regionalnim položajima. Kao što se to uvek i prirodno događa, najviše ih je bilo sa najvećeg investicionog središta, sa beogradskog područja (Vrtić u Bloku 61, Sekundarna arhitektura, enterijeri Nova iskra i Lagano), ali se njihove lokacije zapaženo šire i izvan glavnog grada, pa je tu, pored Kopaonika, Obrenovac (Sportska dvorana), Slankamen (Rekonstrukcija vinarije), Mokrin (Dva objekta kulture). Kako većinu radova potpisuju brojni autorski timovi, to bi nabrajanje njihovih članova uzelo mnogo prostora, pa ćemo se zadržati samo na skupnoj oceni koju bismo postavili na nivo tek nešto viši od proseka našeg tekućeg arhitektonskog stvaralaštva. Teoretsko-istraživački radovi, kao i obično, ne pogoduju izložbenoj prezentaciji, pa ostaje da, zajedno sa posetiocima, poverujemo u dobar žirijev izbor tri pohvaljene studije.

Standardni okvir Salona ovog puta je proširen zanimljivom izložbom posvećenom grupnom delatnom portretu Brace Gakovića (na dugom plodnom radu u SAD) sa generacijskim beogradskim kolegama.

Začudo i ove godine na Salonu nema Beograda na vodi, valjda i zato što njega, osim na uglavnom improvizovanoj maketi, i nema u projektnoj formi.
Bez obzira na skromne kreativne domete, Salon održava ulogu izuzetno popularne godišnje graditeljske manifestacije, a svojim takmičarskim karakterom podstiče, posebno kod mladih stvaralaca, ambicije za osvajanje istaknutih mesta na narednim salonima.