Kosovski pelcer za Sekeljfeld

Desetine venaca ukrašenih trakama u crvenoj, beloj i zelenoj boji, bojama mađarske zastave, leži u podnožju spomenika Revoluciji iz 1848. u parku u gradu duboko u unutrašnjosti Rumunije, a samo na jednom vencu stoji plavo-žuto-crvena traka koja asocira na zastavu Rumunije. Nova godina se ovde dočekuje dva puta, prvo u ponoć, a zatim sat vremena kasnije, kada ponoć otkuca u Budimpešti. Kada je Kosovo proglasilo nezavisnost od Srbije u februaru, nekoliko stotina ovdašnjih Mađara izašlo je na glavni gradski trg da pokaže da to podržava, ali i da ukaže na sopstvenu težnju ka autonomiji. Pojavila se i nova, radikalnija politička grupacija – Mađarska građanska stranka – kao rival Mađarskoj stranci, koja je deo establišmenta, u svim koalicionim vladama od 1996. naovamo. Oni koji ističu da će proglašenje nezavisnosti Kosova stvoriti loš presedan obično govore o zamrznutim sukobima izvan Evropske unije: u Abhaziji i Južnoj Osetiji u Gruziji i Pridnjestrovlju u Moldaviji. Granice su, međutim, i u Evropskoj uniji često proizvoljne. Mnoge etničke manjine, uključujući Baske i Rome, nemaju svoje države, dok su druge, poput Mađara u Rumuniji, kao i onih koji žive u Slovačkoj i Srbiji, još uvek odvojene od svoje braće. Ovdašnji pripadnici mađarske manjine, poznati kao Sekleri, uvereni su da je kucnuo čas da i sami steknu nezavisnost i da će njihova zamišljena, polunezavisna država Sekeljfeld uskoro postati realnost. “Kosovo je primer, i to vrlo jasan primer, da ako jedna zajednica želi samoupravu, tu svoju nameru mora sasvim jasno da iskaže”, rekao je Čaba Ferenc, potpredsednik Nacionalnog saveta Seklera, organizacije ovdašnjih Mađara osnovane 2003. godine koja je sticanje autonomije postavila kao cilj. Wihove šanse za uspeh su, čini se, slabe, ali ne odustaju, što izaziva ozlojeđenost Rumuna, koji kažu da kao manjina u ovom delu zemlje imaju manja prava od Mađara, koji su manjina u Rumuniji. Ova oblast naseljena pretežno Mađarima, koju čine deo okruga Mureš i okruzi Hargita i Kovasna, čija je Sfantu George prestonica, bila je nekad pogranična oblast mađarskog kraljevstva, a Sekleri su bili zaduženi za njegovu odbranu. Posle Prvog svetskog rata Sekleri su se našli u središtu Rumunije, na nekoliko sati vožnje od Bukurešta na sever preko Karpata. Kraj Prvog svetskog rata je poznat po oštrim uslovima koji su postavljeni Nemačkoj. Međutim, moglo bi se reći da je mirovni sporazum koji je Mađarska potpisala 1920, poznat kao Trijanonski sporazum, sadržao još oštrije uslove. Mađarska je zahvaljujući raspadu Austrougarskog carstva ostala bez otprilike dve trećine teritorije i 40 odsto stanovništva, što se do danas opisuje kao “trijanonska trauma”. Mađarska manjina nije nigde brojnija i glasnija u zahtevima za sticanje veće samostalnosti nego u Rumuniji. Od 22 miliona stanovnika Rumunije, Mađara ima oko 1,5 milion. Ne čudi onda što se Rumunija, članica Evropske unije i domaćin samita NATO-a, pridružila Slovačkoj, Srbiji i Rusiji odbijajući da prizna Kosovo. Za razliku od kosovskih Albanaca, Sekleri traže autonomiju unutar Rumunije, prepuštajući spoljnu politiku i odbranu države vlastima u Bukureštu. Sekeljfeld bi zauzimao površinu od 10.000 kvadratnih kilometara i u njemu bi živelo malo više od 800.000 stanovnika, od čega tri četvrtine Mađara. Sedište Nacionalnog saveta Seklera je u velikoj braon kući zidova presvučenih štuko-malterom, na nekoliko minuta hoda od centra Sfantu Georgea. Weno pročelje krase zastava Evropske unije i plava seklerska zastava, koja je horizontalnom prugom zlatne boje podeljena po sredini, pri čemu je u jednom polju iscrtano zlatno sunce, a u drugom srebrna zvezda. U kući je nekada živeo advokat, zagovornik mađarske samouprave. U istoj kući je i novoformirana Mađarska građanska stranka, kojoj je odobreno da učestvuje na izborima održanim 14. marta 2008. godine kao alternativa vodećem Demokratskom savezu Mađara u Rumuniji. Tu stranku posle 18 godina na vlasti optužuju – naročito Rumuni – da deluje kao zastarela etnička politička mašinerija. Protivnici iz Mađarske građanske stranke je optužuju da se prodala. “Ta stranka učestvuje u vlasti od 1996. i mi mislimo da zastupaju interese rumunske većine, a ne mađarske manjine”, kaže Zoltan Gazda, predsednik novoformirane partije u Sfantu Georgeu. “Uvek smo poštovali rumunske zakone u našoj borbi za autonomiju, ali ako se ovo ne završi dobro, mogle bi da se jave tenzije”, dodaje je on. “Ima nagoveštaja da bi nezadovoljstvo moglo da preraste u sukobe.” Rumuni koji ovde žive kažu da su vlasti u Bukureštu njihove interese gurnule u drugi plan u zamenu za mađarske glasove na parlamentarnim izborima. Rodika Parvan, Rumun po nacionalnosti i član ovdašnje gradske uprave, kaže da rumunska vlada ne preduzima ništa. Ipak, većina pritužbi pripadnika rumunske zajednice se odnosi na simbolične svesne uvrede, kao što je održavanje sednica gradske skupštine isključivo na mađarskom jeziku i puštanje mađarskih prazničnih pesama preko razglasa za Božić. Petnaestog marta, koji se u Mađarskoj proslavlja kao državni praznik kojim se obeležava početak revolucije iz 1848. protiv habzburške vlasti, Parvan je na svoje zaprepašćenje video da je rumunska zastava na zgradi uprave okruga spuštena na pola koplja. “Rečeno mi je da ju je vetar spustio”, kaže Parvan. New York Times