Fikseri kao spin-doktori

Fikseri su izum anglosaksonskog novinarstva, u izvornoj definiciji prevodioci u kriznim ili ratnim zonama, neposredni logističari novinarima i reporterima – od iznajmljivanja vozila, uloge vozača, preko osiguranja smještaja, ugovaranja intervjua, sastanaka i sl. – do informisanja i brifovanja. Mnogi od fiksera su završili kao novinari, reporteri, pa čak i kolumnisti. Fikseri su u pravilu predstavljali prvi kontakt izvještaču na terenu, što je često bilo presudno u sticanju polaznih, a najčešće jednostranih percepcija o događajima u ratnim zonama ili kriznim žarištima. Uloga fiksera, u nedavnim ratovima na ovim prostorima nije uvijek bila časna, što se posebno odnosi na Bosnu, gdje kao insider, u smislu da sam cijeli rat proveo u opsjednutom Sarajevu, imam iskustva iz prve ruke. Kristijan Amanpur, perjanica CNN-a, prva je osporila polaznu premisu novinarskih kodeksa u materiji ratnog izvještavanja, koja rezolutno propisuje da novinari ne zauzimaju stav nijedne od zaraćenih strana, već da izlažu činjenice. Obrazloženje Amanpurove je bilo, kako „biti neutralan u ratu u Bosni znači biti saučesnik u zločinu“! Ovaj stav su prihvatili i njene britanske kolege Martin Bel i Ed Vulijamu, između ostalih. Postupno, fikseri su postali i spin-doktori, dajući svoj doprinos medijskom ratu koji su Srbi glatko izgubili. U jednoj od rijetkih knjiga koja razgolićuje antisrpske medijske manipulacije: „Medijsko čišćenje: prljavo izvještavanje“ („Media Cleansing: Dirty Reporting“), autor Peter Brok podsjeća na izjavu Harisa Silajdžića, kako su Amanpur, Bel, Vulijamu i drugi, „predstavljali našu medijsku artiljerijsku pripremu“! Jednom stvoreni stereotipi i klišei se teško ruše. Bolje potvrde ovoj tezi nema od kontinuirane prakse demonizacije i stigmatizacije Srba. U tom kontekstu slučaj TV-serijala „Moj rođak sa sela“ je paradigmatičan, bez obzira na to što Haški tribunal osporava da je bilo ko od njegovih predstavnika kritički govorio o ovom najnovijem uratku RTS. Slutim kako su u ovom slučaju fikseri, moguće i izvan Beograda i Srbije, odigrali ulogu denuncijanata. Zapravo u konkretnom slučaju dovoljan je bio mig Matijasu Helmanu, šefu beogradske kancelarije Haškog tribunala, da post festum odgleda svih šest epizoda, pa da iz rukava istrese sintagmu anithaške vrednosti TV serijala. Naime, Helmanu nisu potrebni fikseri jer perfektno govori bhs jezike (složeno po abecednom redu). O ovom neveselom događaju izvijestio sam Manifesto Club, uglednu nevladinu asocijaciju za promicanje novih dimenzija ljudskih prava za XXI vijek, sa sjedištem u Londonu, sugerišući sveobuhvatnu raspravu o ovom skandalu, ali nakon temeljnih istraživanja i saznanja šta se doista desilo.