Sarmati nisu zaustavili gas

Nedavno je usled spora Rusije i Ukrajine Srbija ostala bez gasa. Tako je, makar nakratko, pažnja javnosti bila okrenuta ka skladištu gasa u Banatskom Dvoru i planu izgradnje gasovoda trasom Banatski Dvor – Gospođinci. Prema izjavama čelnika Ministarstva energetike, u to vreme izgradnja gasovoda zaustavljena je zbog neplaniranih radova na arheološkom lokalitetu u Banatskom Dvoru. - Na trasi koju je gasovod do sada uspeo da pokrije identifikovano je deset lokaliteta iz različitih perioda praistorije i istorije. Najstarije nalazište je iz bronzanog doba, zatim iz latena sa pokretnim nalazima koji se pripisuju keltskim grobovima, nalaza tipičnih za Sarmate, ali i onih iz srednjeg veka koji se vezuju za Slovene iz VIII i IX veka, kaže za NIN Dragan Anđelić, rukovodilac arheoloških istraživanja u Banatskom Dvoru u ime Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika. “Nijedan konkretan arheološki lokalitet nije se isprečio izgradnji gasovoda, već postoje zakoni koji obavezuju investitore da pre bilo kakve vrste izgradnje prvo investiraju arheološka istraživanja na tom terenu kako bi se sprečilo eventualno uništavanje kulturne baštine. Kao Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika, imamo ovlašćenja da ukoliko se ta procedura ne ispoštuje, zaustavimo izgradnju i tako zaštitimo kulturno dobro od daljeg uništavanja. Naravno, nijednom investitoru to ne ide u korist.” Najzanimljiviji je nalaz sarmatskog groba, koji se datuje na IV vek nove ere, potpuno atipičan za uobičajeno sahranjivanje mrtvih iz ove kulture. Sarmati koji se inače sahranjuju u grobnim jamama pravougaone osnove i imaju grobne priloge položene oko glave pokojnika, skoro svi su orijentisani u pravcu sever-jug, ovaj put su potpuno drugačije predstavljeni. Kružna jama malih dimenzija u koju je pokojnik smešten u zgrčenom položaju i prekriven je pepelom. - Pored pokojnika je i jedna kružna jama gde su očigledno bili smešteni grobni prilozi u vidu hrane i pića, koji su služili pokojniku na putu za onaj svet. Kod Sarmata nemamo primera takvog sahranjivanja, što može da ukazuje na više stvari. Verovatno da se radi o značajnom pokojniku ili ovde imamo primer uticaja običaja neke druge kulture. Uglavnom, vreme treba da pokaže koja od tih pretpostavki je tačna, kaže rukovodilac istraživanja Dragan Anđelić. Sarmati inače pripadaju grupi indoevropskih naroda koji se na prostor Panonske nizije naseljavaju krajem I veka i tu ostaju do kraja V veka. Wihova prapostojbina je oblast severno od obala Crnog mora; tačnije, na teritoriji između obale i istočno od reke Don. Na područje Banata dolaze kao saveznici Rimljana u borbi sa Dačanima kada naseljavaju oblasti severno od Dunava, tj. van granica Rimskog carstva. Posle V veka oni jednostavno nestaju i od tog vremena ne postoje više materijalni nalazi. Ostaje otvoreno pitanje o tome šta je uzrokovalo njihovu propast. - Ovakvih grobova imamo samo na još dve lokacije u svetu, a to su jedan u Srbiji i jedan u rumunskom delu Banata. Oba nalaza su skoro otkrivena i podaci o njima nisu još publikovani, tako da tek očekujemo podatke o ovom novom načinu sahranjivanja kod Sarmata, napominje Anđelić.