Filmsko iznenađenje sezone

Revitalizacija Filmskog festivala u Sopotu 2010. (od. 2. do 6. jula), pod sloganom LJubav je u modi, ostaje jedno od najprijatnijih filmskih iznenađenja sezone. Festival koji je u dugim godinama svog postojanja prolazio kroz razne mene, uspone i stagnacije, jedno vreme je forsiran kao strateški imperativ, a potom marginalizovan do nivoa periferijske minornosti. Činjenica da Festival ove godine beleži 39 godina postojanja (prvobitni naziv festivala: Slobodarske filmske svečanosti Kosmaja - s programatskim ciljem okupljanja stvaralaca „čiji su filmovi prožeti slobodarskim i humanim porukama“), govori ne samo o njegovoj dugovečnosti, koliko pokazuje da vreme koje se vezuje za njegov nastanak nije bujalo festivalima, niti je postalo festivalski trend, kao ni da festivalskih dešavanja nije bilo u toj meri da bi ih mogli smatrati suvišnim. Godine 2007. Festival u Sopotu ušao je u red „kulturnih manifestacija od posebnog značaja za grad Beograd“, a njegov pokrovitelj postaje Ministarstvo kulture Srbije. Ono što je dodatno bilo potrebno festivalu: relevantni gosti, atrakcija, spektakl i glamur, kao dramaturški agensi u jednoj ambicioznoj ideji posve inherentnoj filmu kao mediju, glavna su odlika ovogodišnjeg Sofesta, novina ali i poen festivalskom novom ruhu. Želeći da se najpre konceptno distancira od nekih gala stereotipa ranijih godina, Sopot 2010. godine počivao je na veoma pomno izrađenom scenariju koji je po imlikacijama bio plagijat (Holivud), ali je zahvaljujući suficitima lokalnog kolorita, postao izuzetan doživljaj, i to onaj koji je autentičnost očuvao u punoj meri. I što je još važnije, „transformisana mala seoska priredba“ prerasla je u uistinu relevantan kulturni čin. Koliko je ovogodišnji festival bio na prekretnici pokazuje i konstituisanje novog upravnog odbora Festivala, i tročlanog žirija, koji je radio u svom najrenomiranijem izdanju (Karpo Godina, proslavljeni profesionalac iz Slovenije, glumac Voja Brajović i Miroslav Momčilović, velika rediteljska nada srpskog filma)... Čast da otvori 39. festival pripala je Bebi Lončar, a kontekst koji je upriličio njenu pojavu počivao je na pedesetogodišnjici nastanka filma LJubav i moda u kojem je Beba Lončar igrala (1960), reditelja LJube Radičevića, koji se i sam pojavio na svečanosti i čijom je projekcijom digitalizovane kopije, nakon svečane dodele nagrada, zatvoren ovogodišnji festival. Kao modno i generacijsko obeležje, film LJubav i moda je festivalu pružio i svoj inscenacijski povod, budući da je njegov logo-vespa, bio u potpunoj dramaturškoj funkciji festivalskog defilea: deo filmskih gostiju, naime, do festivalske dvorane stigao je upravo vespama. Među gostima Festivala koji su prodefilovali platoom Festivalske dvorane bili su zapravo neki od najrelevantnijih aktera savremenog srpskog filma, a koliku je pažnju ovogodišnji Sopot izazvao među filmskim radnicima možda je najbolje sažela Anica Dobra koja se pre prikazivanja filma obratila prisutnima u dvorani rečima da je skoro čitava ekipa filma Žena sa slomljenim nosem na filmskom festivalu u Karlovim Varima, ali da je ona „izabrala Sopot kao važnije mesto“. I nekoliko drugih, za ovu svrhu upriličenih programa rečito je govorilo o njegovim neskrivenim ambicijama: uz takmičarski (glavni) program upriličen je festivalski izbor dečjeg filma, u svakodnevnom terminu od 11 časova, izbor animiranih filmova sa festivala „Balkanima“, a prateći programi su ovu festivalsku ponudu proširili i kontekstualizovali izložbom u galeriji CZK Sopot „Beograd šezdesetih“, autora Darka Ćirića, folklornim predstavljanjem ansambala Mađarske, Rumunije i domaćeg ansambla „Kosmaj“ a Predrag Bambić je nastupio i sa svojim digitalnim bioskopom, u sklopu filmske radionice Filmovi: Pomeranje granica Izbor sedam filmova novije proizvodnje za ovogodišnji takmičarski program pokazao je, što je za pohvalu, odsustvo nasumičnosti i dobrim delom nivelisan, profilisan i ujednačen program. To što je Srpski film rediteljsko-scenarističkog tandema Srđan Spasojević, Aleksandar Radivojević kao apostrofirani film „koji pomera granice srpske kinematografije“ ovim apostrofom figurirao između redova kao potencijalni favorit, ne bi trebalo da prejudicira njegove šanse, shvaćene u smislu unapred donesene odluke. Žena sa slomljenim nosem Srđana Koljevića, Plavi voz Janka Baljka, Motel Nana Predraga Velinovića, Neke druge priče, internacionalni omnibus rediteljskog tima Ana Maria Rosi, Ivona Juka, Hana Slak, Ines Tanović, Marija DŽidževa, Đavolja varoš Vladimira Paskaljevića, te Flešbek Aleksandra Jankovića, uz već pomenuti Srpski film, bili su, dakle, onaj festivalski presek novijih srpskih filmskih ostvarenja, koja jednu zapanjujuće dinamičnu kinematografiju, suprotno logici hronične besparice, a saobrazno njenom obimu, pokazuje kao jednu od najvitalnijih u Evropi... Daleko od toga da je u srpskom filmu sve u redu i da je kvalitativno ovo prestižni evropski filmski uzor. Film Žena sa slomljenim nosem nije, nažalost, pokazao da je rediteljsko-scenaristički rukopis Srđana Koljevića krenuo u nepredvidivo novom pravcu, ali je potvrdio kristalizaciju njegovih tematskih preokupacija i njegovo oslanjanje na glumački ansambl, koji je ovom prilikom, sa maestralnim Brankom Katić, Anicom Dobrom i transformisanim Nebojšom Glogovcem, praktično svojom glumom posve u drugi plan gurnuo i neke druge, makar i neuspele, a ono svakako filmske segmente od značaja. Nekoliko paralelnih narativnih tokova pokazalo se u praćenju preglomazno za reditelja ovog filma i broj i razvoj relacija u njegovom filmu, ponekad suficitan i nepotreban, pokazuje da Koljević nije Robert Altman iz filma Shortcuts. Plavi voz pokazuje, s jedne strane najdiferenciraniji i najiskristalisaniji producentski potpis novijih srpskih filmova (Nataša Milojević), što u srpskom filmu nije malo, a s druge, iritira denuncijacijama čisto ideološke prirode, opterećuje rediteljsko polazište Janka Baljka, čija nesumnjiva vizuelna i filmska kultura i talenat trpe od jedne vrste političkog konstrukta koji ga, u krajnjoj instanci čitanja, čini filmom s tezom. Motel Nana je ne veliki pomak u režijskom pristupu Predraga Velinovića, ali je film svakako znatno dorađeniji i artikulisaniji u odnosu na njegova ranija ostvarenja, film čija je najveća vrednost izvanredna glumica Nikolina Đorđević, koja svojim talentom svakako navešćuje sjajnu glumačku karijeru. Talenat novajlije Vladimira Paskaljevića ne sme se prenebregnuti s obzirom na sjajnu glumačku podelu, ritam i sofisticirani humor, koji ga, daleko od svake banalnosti, čine suštastvenim obeležjem Đavolje varoši. Ne bi trebalo olako preći ni preko neujednačenog ali vrlo zanimljivog filma Neke druge priče, koji svoju narativnu aritmiju nadomešćuje objedinjujućim zajedničkim vezivnim momentom (trudnoća, materinstvo, rađanje)...O filmu Flešbek pisano je povodom njegove festovske premijere, a što se tiče Srpskog filma, nekoliko prigodnih redaka je malo u odnosu na analitičke mogućnosti koje gledanje ovog filma nudi. Koliko god se to u ovom trenutku činilo neravnopravnim u odnosu na pomenute filmove, ako i nije iskoračio kao favorit, ovaj film to svakako jeste kao iznimka...