Bracino promišljanje

Svi su ga zvali Braca i nema toga ko ga je poznavao, ko je radio sa njim, a da ga nije voleo. On je bio, jednostavno, čovek najboljih ljudskih osobina. Formalno, bio je glumac, reditelj, dramski pisac, direktor Drame Narodnog pozorišta... Kao nesuđeni arhitekta radio je scenografiju, crtao je, slikao, vajao, ali i pisao. Bio je rođeni Splićanin, zagrebački i praški student, najduže je živeo i radio u Beogradu. Godine 1963. za režiju i scenografiju drame „Dugi život kralja Osvalda“ dobio je Zlatni lovorov venac na sarajevskom Festivalu malih i eksperimentalnih scena. NJegova kći Dina Borozan, udata Marković, sakupila je svu njegovu pisanu zaostavštinu i tako je nastala ova dragocena knjiga kao trag o ovom umetniku. Kao priređivač, profesijom novinar, Dina je povodom tih 470 stranica posvećenih „mojim roditeljima“, zapisala: „Ova knjiga je posvećena pozorištu, onima koji ne mogu bez njega, sa ove i sa one strane ’rampe’, glumačkoj tajni i rediteljskom umeću u njihovom uzajamnom odnosu. Knjiga je nastala tokom četiri decenije aktivne teatarske karijere Braslava Borozana, reditelja, dramskog pisca, scenografa i glumca, i tridesettrogodišnje posvećenosti Narodnom pozorištu.“ Braca je, kako su ga svi zvali, bio levičar, komunista, partizan, Jugosloven. Tri brata, sestra i majka bili su učesnici Narodnooslobodilačke borbe. I on u Kazalištu narodnog oslobođenja. U Križevoj ulici broj 10 u Splitu stoji tabla na kojoj piše da su u toj kući živeli i iz nje krenuli u borbu za radnička prava i slobodu naših naroda, Bracina braća Feđa i Nebojša Borozan. Nebojša je streljan u Sinju avgusta 1941. kao borac Splitskog odreda, a Feđa je sa grupom boraca i ilegalaca predvođenih Radom Končarom, uhapšen i streljan 1942. godine. Odavno više nema među živima umetnika koji su bili članovi Kazališta narodnog oslobođenja i ovi dokumenti o njima i svedočenje Braslava Borozana ostaju, tim više su prilog za istoriju jugoslovenskog pozorišta. Zanimljivo je njegovo tumačenje da su partizanska pozorišta imala avangardnu formu jer „partizanska glumačka družina nema kazališne zgrade, nema pozornice, njoj ne trebaju kulise i kostimografija, ona deluje među publikom, neposredno, na zajedničku temu agitacije i propagande... To kazalište se zaista dešavalo na avangardni način, među partizanskom publikom, kao deo njenog vlastitog dnevnog života, inkorporiran tako da odražava njen subjekt, bez distance koju stvara pozornica sa zavesom i rampom. Prema tome, partizanska publika nije doživljavala kazalište, nego je živela programski sa njim“. Nema sumnje da je Braslav Borozan sagledao fenomen partizanskog pozorišta iz drugog ugla, a posebno je zanimljiv njegov zaključak da je posle oslobođenja partizansko pozorište nestalo, prevlađuje klasičan teatar, jer „novoj državi su bile potrebnije dobro uhodane umetničke institucije nego neizvesna avangarda“.