Prebezi i raskolnici

Nepobitno je da su temelje demokratije u Srbiji izgradili masoni. Da li današnji masoni mogu da se porede sa velikim imenima srpske istorije? Konvencija Bratstva slobodnih zidara ima princip da u svakoj državi postoji samo jedna velika loža. U Srbiji, međutim, zbog uticaja Nemaca, Italijana, Amerikanaca, Francuza i Britanaca ima više od jedne velike lože. Ako je suditi po sve otvorenijem delovanju srpskog Bratstva slobodnih zidara tokom ove godine, nastupilo je pravo proleće masona u Srbiji. U maju i junu ove godine velike masonske lože u Srbiji imale su svoje godišnje skupštine, a na nekima od njih su birani i novi veliki majstori. Velika nacionalna loža Srbije organizovala je konferenciju Ujedinjenih velikih loža Evrope, sa učešćem 250 slobodnih zidara iz 20 evropskih država. Ujedno, umesto dosadašnjeg velikog majstora Dragoslava Pavlovića izabran je novi, Branko Medojević. I Regularna velika loža Srbije imala je svoju godišnju skupštinu, za koju kažu da je bio najveći međunarodni skup u Srbiji ove godine. Oko 400 masona iz 29 zemalja, među kojima 20 velikih majstora i 66 velikih oficira. Samo iz Engleske je bilo oko 40 ljudi, a iz Amerike je došao i generalni sekretar Svetske konfederacije velikih loža g. Tomas DŽekson. Ovom prilikom je inaugurisan novi veliki majstor RVLS Ranko Vujačić, koji je zamenio dosadašnjeg Petra Kostića. U Srbiji danas ima preko 2.000 „slobodnih zidara“. Pored četiri velike lože, zbog ličnih ambicija starešina, postoji i desetak „divljih“ obedijencija. AMBICIJE Slična je situacija poslednjih godina i u Italiji i u Francuskoj, gde postoji po desetak obedijencija slobodnih zidara. To se savremenim rečnikom zove masonski pluralizam, piše Zoran D. Nenezić, istoričar masonerije. „Pretrčavanje“ iz jedne u drugu obedijenciju i danas je manir kod srpskih slobodnih zidara. Tako se za glumca Predraga Mikija Manojlovića, masona od 1998. godine, priča da je bio član prvo Velike nacionalne lože Srbije i nosilac trećeg stepena masonskog reda. U ovoj loži je dogurao čak do velikog majstora, ali ubrzo, po rečima dugogodišnjeg velikog majstora ove lože, a sada počasnog, slikara Dragana Martinovića Martina, pokušao je da celu obedijenciju prevede u Regularnu veliku ložu Srbije. Kod regularaca je bio zamenik velikog majstora i veliki komander Vrhovnog saveta Škotskog reda. Zbog svađa i nesuglasica bilo je i suspenzija u loži, ali kako masoni o tome ne vole da pričaju, još uvek se ne zna da li je stvar na kraju „legla“. U knjizi „Kratak pregled istorije slobodnog zidarstva Srbije“, koju je izdala RVLS, stoji da je u razdoblju od 2002. godine RVLS je, „u nekoliko kolektivnih i individualnih prijema, inicirala u svoje redove preko 200 Braća dobrog glasa koji su prethodno delovali u raznim neregularnim grupama. RVLS i danas istrajava na stavu da su svi oni koji ispunjavaju osnovna načela slobodnog zidarstva dobrodošli u njene redove“. Naravno, bez pominjanja nesuglasica i sukoba. Veliku zabunu upravo unosi Drevni i prihvaćeni škotski red, jer ga mnogi mešaju sa škotskim obredom, kojih u masoneriji ima više: Škotski, Jork, Francuski, Švedski, Šreder, Obred emulacije... U osnovi masonerije, pa i Škotskog reda je prvi nivo, odnosno plava loža koja ima tri stepena: učenik, pomoćnik, majstor. Tek potom slede lože sa višim stepenima, sve do 33. Kada postoji najmanje sedam ljudi sa 33. stepenom može da se formira Škotski red i njegov Vrhovni savet, kao njegov najviši organ. Ipak, u odnosu na velikog majstora velike lože oni su samo savetodavci i nemaju uticaja na njih i na donošenje odluka. REDOVI Ostaće nejasno koji od škotskih redova u Srbiji je legalan i baštini tradiciju iz 1912. godine i njenog prvog grand komandera Đorđa Vajferta, onaj koji obavlja rad iznad VNLS ili onaj pri RVLS, u kojoj kažu: „Kao što je engleska jedina regularna masonerija, tako je i jedini pravi škotski red onaj naslonjen na severnu i južnu jurisdikciju škotskog reda u SAD-u“, ma šta to značilo. Dodatnu zabunu u srpskoj masoneriji čine i nazivi pojedinih loža sa veoma sličnim imenom. To je posledica onih podela i cepanja sa početka devedesetih godina prošlog veka, koje su izrodile nove velike lože i niz njihovih „divljih“ pandana. Jednostavno, neki veliki majstori, kada im istekne mandat, ne mire se sa tim već formiraju novu ložu kako bi opet bili sa ovim najvišim masonskim zvanjem. Zvuči poznato. Kao dečije bolesti kroz koje prolaze političke stranke. Posle već pomenutih promena iz 1993. godine, kada se iz Velike lože Jugoslavije formira RVLJ (kasnije RVLS), i 1997. godine VNLJ (kasnije VNLS), potom odlaska jednog broja iz NVLJ u RVLJ, dolazi 2005. godina, kada izbačeni iz ove dve vodeće lože (Milan Lojtner i Dragutin Zagorac iz nacionalne i Čeda Vukić iz regularne) prvo formiraju Veliku ujedinjenu ložu Srbije (VULS), a potom, zajedno sa Zoranom Nenezićem formiraju Ujedinjenu veliku ložu Srbije (UVLS), koja je, izgleda, sklona daljem cepkanju. Kod Velikog orijenta je obrnuta situacija. Iako su odavno prešli prag od tri neophodne lože, kao uslova za „unošenje svetlosti“ i formiranja velike lože, dogurali su do osam loža, ali, izgleda ne mogu da se dogovore ko da bude veliki majstor. „Ne postoji svađa braće na nivou obedijencija, jer snaga masonerije je u različitosti i slobodi“, kaže Martinović, negirajući da je problem u broju obedijencija. „Svih ovih godina bilo je previranja u ložama, čišćenja, isključivanja. Samo su se stvarali uslovi da lože počiste gradilište od otpadnog materijala“. Masonstvo je po svojoj metodi individualističko. Svaki član prvenstveno izgrađuje sebe na osnovu etičkih principa. Tu i leži glavna tajna slobodnog zidarstva – kroz sebe, za druge. Svaki srpski slobodni zidar je po konstituciji dužan braniti slobodu, samostalnost i nacionalni integritet Srbije. Ko nije dobar za svoj dom, za svoj narod i otadžbinu, ne može biti dobar ni za čovečanstvo. Tu i leži snaga slobodnog zidarstva. (Kraj serije)