Naličje glamura

Najnoviji film Nikolasa Vinding Refna Demon pod reflektorima polarizovao je čak i njegove poklonike. Jedan od najvećih stilista svetskog filma, ponovo je iziritirao blaziranu kansku publiku, a katastrofalno loše kritike koje prate ovaj film, govore o potpunom debaklu.

Reč je, međutim, o toliko radikalnom primeru filmske estetike, da i nije za čuđenje što Vinding Refnovo remek-delo (a ovaj film to uistinu jeste!) nije moglo izbeći trenutnom neprepoznavanju estetskih vrednosti i obezvređivanju. Demon pod reflektorima je u opusu Vinding Refna ona vrsta autorske anomalije kakav je, recimo, bio film Showgirls u stvaralaštvu Pola Verhovena ili Vikend u opusu Žana Lika Godara. To je, s jedne strane, film fascinantne stilizacije i totalne artifilizacije, a s druge, film nepatvorene plemenitosti, koji na dramatičan način govori o lepoti, nevinosti, čednosti, i to u mnogo širem kontekstu no što je to svet manekenstva.

Demon pod reflektorima prati sudbinu maloletne provincijalke DŽesi (igra je El Fening) koja dolazi u NJujork kako bi uspela u svetu manekenstva, ali biva osujećena iz razloga zavisti, ljubomore, inferiornosti i mržnje svojih konkurentkinja, koje je ubijaju. Zapanjuje broj stilskih sredstava koje Vinding Refn koristi u svom filmu. Od upotrebe metafore, parabole, metonimije, hiperbole, oksimorona danski reditelj znalački akcentuje ustrojstvo sveta visokog manekenstva i fetišizuje žensko telo kao početak i kraj ideje o benignosti i nužno oplemenjujućem učinku lepote. NJegovi seizmički režijski udari imaju za cilj da denunciraju naličje glamura koji je, postavši standard, doprineo daljoj dehumanizaciji. Ono devijantno i deformišuće, izobličujuće, ne samo što je steklo legitimitet faktičnosti, no ga je Vinding Refn učinio potpuno komplementarnim, neizostavnim drugim polom iste ose. NJegovo glavno sredstvo je provokativnost a cilj destabilizacija naše mentalne neosetljivosti. Otud psihodelični, delirični i transični momenti njegovog filma, otud kanibalizam.

Na taj način, Demon pod reflektorima u celini postaje jedan džinovski paradoks: što je čednost prisutnija, uočljivija, to su i forme koje ugrožava nakaznije. Veličanstvena kamera Nataše Brajer, Refnove direktorke fotografije, distanciran je, hladan stenogram ovog miljea. Refnove junakinje se ponašaju i glume kao mehaničke lutke, depersonalizovane, dehumanizovane i svedene na miteme pukog prisustva. Za divljenje je koliko Refn znalački opstruira žanrovske predznake filma, transformišući žanrovska obeležja gotovo u istom kadru.

NJegovo nedosledno, odnosno simulirano zalaženje u polje horora, zapravo je samo žanrovska taksa za ustupanje one filmske teritorije koja vodi ka grotesci kao poslednjem, ciničkom vidu moralne arbitraže i kojom prilikom se Vinding Refn tim žanrovskim regijama kreće samo u tranzitu, bez zadržavanja ili sentimentalnosti prema poznatim filmskim obrisima.

Demon pod reflektorima je slojevit, značenjima bogat i nabijen film, koji u doba svekolike ogoljenosti koristi barokna sredstva za svoje filmske ispade, odnosno, svoje filmsko buntovništvo. Kako bi to rekao Merlo Ponti, on koristi sjedinjenje filozofskog glagola i romantičnog prideva. Gledaocu ovog filma, u njegovoj filmskoj magiji, preti realna opasnost da, poput junakinje filma, bude pojeden