19.05.
2024.
Iva je iz Kruševca otišla u fabriku ribe na Aljasci: Za mesec zaradiš 10.000 dolara, ali još pamtim šta se kolegi desilo
Iva je iz malog mesta u Srbiji otišla da radi na drugi kraj sveta.
Nekoliko paralelnih akcija, koje sprovodi crnogorska vlast, upućuju na zaključak da ona nije odustala od promene sadašnjih odnosa sa Srbijom. Da li će se ipak sve završiti na još nekoj labavijoj zajednici od sadašnje, ili referendumu o crnogorskoj nezavisnosti, zavisiće najviše od podrške koju Crna Gora dobije iz Evropske unije i SAD, a ona je sada mnogo izvesnija nego u vreme dok je srpski premijer bio Zoran Đinđić. Takve procene u Podgorici zasnivaju se i na zaključcima šefova diplomatija iz Mastrihta o “dvostrukom koloseku”.
Za razliku od pre četiri godine kada se u Crnoj Gori povazdan samo kalkulisalo sa datumom održavanja referenduma, vlast je sada, planirano ili ne, organizovala akciju na nekoliko koloseka: agilni crnogorski ministar spoljnih poslova Miodrag Vlahović, otkako je izabran, obišao je skoro sve regionalne i svetske centre odlučivanja a njegovo lobiranje još traje. Krajem meseca on bi, kako je ranije najavio, trebalo da poseti Berlin kako bi tamo “ojačao crnogorsku misiju” s obzirom na to da je ta zemlja važan, gotovo strateški, crnogorski partner, rekao je Vlahović na nedavnoj pres-konferenciji. Podgorička štampa spekulisala je da je Nemačka, kao jedna od najuticajnijih zemalja u Evropskoj uniji, “blagonaklona prema crnogorskom pitanju”. Takva je i Amerika, koju će Vlahović posetiti pred novogodišnje praznike, drugi put otkako je postao ministar pre nekoliko meseci.
Iako je, zbog informacije da je prilikom nedavnog boravka u Zagrebu i LJubljani lobirao za crnogorsku nezavisnost, oštro optužio pojedine srpske medije da se ponašaju kao početkom 90-ih godina, Vlahović to nije demantovao. Naime, rekao je da tamošnje zvaničnike, koji su prijatelji Crne Gore, upoznaje sa predlogom Podgorice o uspostavljanju unije nezavisnih međunarodno priznatih država Crne Gore i Srbije. Takođe, on se interesovao za posledice po Crnu Goru zbog nesaradnje srpske vlade sa Haškim tribunalom, tražeći za nju “dvostruki kolosek” ka Partnerstvu za mir.
|
Savez za nezavisnost Do kraja decembra trebalo bi da bude promovisan Savez ili Pokret za nezavisnost, koji je sada u inicijativnoj fazi. NJegov koordinator je ambasador SCG u Rimu Branko Lukovac, koji je najavio da će tražiti od saveznog šefa diplomatije da ga oslobodi te dužnosti kako bi se posvetio poslu u Podgorici. U Savetu su crnogorski premijer i predsednik parlamenta Milo Đukanović i Ranko Krivokapić, politički analitičar Rade Bojović, direktor CEDEM-a Srđa Darmanović, akademik Mijat Šuković (koji je i predsednik skupštinskog Saveta za ustavna pitanja), režiser Radmila Vojvodić i drugi. Ta grupa trebalo bi da “na visokom mobilizatorskom potencijalu ideje za nezavisnost okupi sve pojedince, institucije i druge oblike organizovanja opredeljene za nezavisnot Crne Gore”, rekao je Šuković. |
Uporedo sa diplomatskom ofanzivom spolja, crnogorska vlast nije ništa manje uporna ni u kontaktima sa Beogradom. Nakon što su podgorički predstavnici napustili Nacionalni savet za saradnju sa Haškim tribunalom, što je trebalo da bude upozoravajuće za Beograd (mada je više usmereno na međunarodnu promociju dobre volje Podgorice da se izruče svi optuženi Hagu), državni vrh u Podgorici, koji je i partijski u Demokratskoj partiji socijalista, insistira na susretu sa srpskim premijerom Vojislavom Koštunicom. Prioritet je odlaganje neposrednih izbora za parlament SCG, kao i predlog da se formira unija nezavisnih država. Krajnja varijanta, kako je istakao premijer Milo Đukanović, jeste referendum. A u referendumsku godinu tek što nismo kročili, dodao je on.
Koštuničino odbijanje da razgovara o ovim temama samo ide naruku Podgorici, čije političke poteze treba da prate i zakonodavni. Naime, skupštinski Savet za ustavna pitanja, na čijem je čelu najugledniji crnogorski stručnjak za ustavna pitanja dr Mijat Šuković, preporučio je donošenje novog crnogorskog ustava. U preporuci Saveta navodi se da je za to potreban opštedruštveni konsenzus, kao i da bi on “svojom ustavnom snagom garantovao dostignuti stepen suvereniteta i državnosti Crne Gore”. Doduše, jedan član Saveta je za NIN neformalno objasnio da od tog tela niko nije tražio da pripremi ustav nezavisne države, te da se ustav piše samo na osnovu postojećeg stanja u državi. Proces pripreme i donošenja novog ustava je ipak dug, objasnio je on.
Savet za ustavna pitanja, koji, u stvari, treba da pomogne u usaglašavanju Ustava Crne Gore sa Ustavnom poveljom SCG, nije razrešio političku dilemu o potrebnoj većini za izglasavanje ustavnih promena. To je važno jer opozicija preti da neće podržati ustavne promene po volji vlasti a na osnovu sadašnjih ustavnih odredbi. Za ustavnu rekonstrukciju potrebna je dvotrećinska većina u Skupštini - koju vlast nema. Savet, međutim, smatra da Ustavna odredba više ne važi jer je Crna Gora od usvajanja Beogradskog sporazuma i Ustavne povelje promenila državni status. Tako, smatra Savet, poslanici sami treba da odluče kako će vršiti ustavnu rekonstrukciju i sa kojom većinom. Nije isključeno da će vladajućoj koaliciji pomoći i najjača opoziciona partija ukoliko njen lider Predrag Bulatović uspe da ubedi kolege u svoj stav - da nema ništa protiv referenduma ako bude pitan.
Severna zemlja Srpska narodna stranka je predložila zajednicu devet crnogorskih opština u kojima srpske stranke zajedno sa SNP-om imaju skupštinsku većinu: Pljevlja, Žabljak, Šavnik, Plužine, Kolašin, Mojkovac, Berane i Andrijevica Protiče i treći mjesec od kada su u Nikšiću počeli protesti zbog odluke Savjeta za opšte obrazovanje o preimenovanju srpskog jezika u maternji. Angažovanim pristupom crnogorskog državnog aparata u realizaciji “prosvjetno-reformatorskog projekta” zamrla je nada u institucionalni vid zaštite srpskog jezika. Dok inteligencija i institucije poput CANU i crnogorskog Univerziteta dosljedno ćute, crnogorska opozicija se ne može pohvaliti svojim činjenjem. Naročito stranke sa predznakom srpske nijesu imale mudrosti a ni umijeća da ovaj opravdani građanski bunt kanališu i učine plodnim; u više navrata, na sastancima opozicionih lidera tražio se zamajac koji će biti nosilac otpora prema neustavnim potezima vlasti ali do sada nije pronađen. Međutim, na nedavno održanom centralnom mitingu u Nikšiću, organizovanom u znak podrške borbi za srpski jezik, lider SNS-a Andrija Mandić je predložio konkretan korak - formiranje Zajednice slobodnih opština. Pošto je projekat u fazi finalizacije, NIN saznaje da je SNS predložio zajednicu devet crnogorskih opština u kojima srpske stranke zajedno sa SNP-om imaju skupštinsku većinu (Pljevlja, Žabljak, Šavnik, Plužine, Kolašin, Mojkovac, Berane i Andrijevica koje su u isto vrijeme i teritorijalno povezane opštine). Zajednici opština bi mogle da se priključe opštine u kojima opozicija ima vlast zajedno sa liberalima, ali su u SNS-u skeptični, iz programskih razloga, da će se stari ili novi liberali priključiti ovom vozu. Zajednice slobodnih opština bi imale svoje izvršne organe za oblasti prosvjete, zdravstva, bezbijednosti, informisanja, ekonomije. Konkretnu podlogu antirežimskim aktivnostima, kako predviđaju u SNS-u, trebalo bi da da ova Zajednica opština: u njoj bi se formirale institucije poput škola na srpskom jeziku, mediji na srpskom jeziku a istovremeno bi se tražilo procentualna zastupljenost Srba u državnim organima u opštinama i van ove zajednice, kao i procentualna zastupljenost Srba u programima državnih medija. Zajednica opština bi imala svoj budžet, kako ukazuje Goran Danilović, potpredsjednik SNS-a, koji bi se napajao iz opštinskih, “tako što je SNS predložio lokalnim parlamentima da za ovu godinu usvoje rebalans budžeta a za sledeću da budžetima preciziraju zajedničke obaveze”. Danilović naglašava da je preimenovanjem srpskog jezika na neustavan način najavljivan svojevrsni puč, “a odbijanjem da usvoje zakon o neposrednim izborima za savezni parlament, zgazili su Ustavnu povelju i doveli Crnu Goru na ivicu ponora”. “Predložili smo ostalim opozicionim partijama koje su za zajedničku državu, mada bi principijelno trebalo da nas podrže i stranke koje su za demokratski put do svog suverenističkog projekta, da napravimo Zajednicu slobodnih i nezavisnih opština u Crnoj Gori. Mi smo vlast u trinaest od dvadeset jednog grada i ne smijemo se ponašati kao bespomoćno dijete”, kaže Danilović. Slobodne opštine, kako pojašnjava Danilović, u skladu sa Ustavom treba da naprave zajedničko koordinaciono tijelo u kojem bi bili profesionalno angažovani ljudi koji su braneći srpski jezik ostali bez posla. Sve pomenute aktivnosti, kako tvrde u SNS-u, zasnovane su na važećem Ustavu RCG i sve one primarno znače odbranu Ustava i ljudskih prava a osnov za to se nalazi u poglavlju Ustava koji se tiče prava etničkih grupa. Jer, kako kažu u SNS-u, ako to pravo ima osam procenata Albanaca, onda isto pravo valjda treba da posjeduje i 33 procenta Srba u Crnoj Gori. U SNS-u pojašnjavaju da čitav projekat nikako nije neka nova podjela Crne Gore, ali jeste upozorenje i pokušaj da se svojevrsnom decentralizacijom vlasti, pokuša spriječiti režim u grubom kršenju Ustava i elementarnih ljudskih prava. Ovim povodom stavove gospode iz SNP-a, najveće crnogorske opozicione stranke, nijesmo mogli čuti i pored obećanja da će naš sagovornik biti predsjednik SNP-a Predrag Bulatović ili potpredsjednik Srđa Božović. Izvori NIN-a ukazuju da se u tri navrata odlagala organizacije centralnog mitinga, jer se čekalo na odluku Predraga Bulatovića da pozove svoje članstvo. Indikativno je da je na centralnom mitingu u Nikšiću, organizovanom u znak podrške borbi za srpski jezik, lider SNP-a u svom govoru provukao tezu o samostalnoj Crnoj Gori, “samo da to ne bude dukljanska”. Izgleda da je u pitanju neki novi obrt na crnogorskoj političkoj sceni i to od strane najjače opozicione crnogorske stranke.
