Gde su projektili

DR MIROSLAV NIKČEVIĆ, direktor uprave za zaštitu životne sredine

Da li je izvršena dekontaminacija dosad registrovanih mesta na kojima je 1999. godine korišćena municija sa osiromašenim uranijumom?

- Prema istraživanjima koje je obavila Vojska Jugoslavije nakon NATO bombardovanja, što je potvrđeno i od međunarodnih stručnih tela, utvrđene su četiri lokacije (Pljačkovica, Borovac, Reljan i Bratoselce) na teritoriji Republike Srbije, bez Kosova i Metohije, kontaminirane municijom od osiromašenog uranijuma. Savezna vlada je septembra 2002. godine započela realizaciju projekta sanacije kontaminiranog zemljišta osiromašenim uranijumom na lokaciji “Bratoselce”, a Vlada Republike Srbije je projekat privela kraju 2003. godine. U periodu od jula do novembra 2004. godine, Ministarstvo nauke i zaštite životne sredine – Uprava za zaštitu životne sredine – realizovalo je i Projekat sanacije kontaminiranog zemljišta na lokaciji “Pljačkovica” od osiromašenog uranijuma. U planu je Ministarstva nauke i zaštite životne sredine – Uprave za zaštitu životne sredine – da tokom 2005. godine sanira lokaciju “Borovac”, a tokom 2006. godine i lokaciju “Reljan”.

Da li su pronađeni svi projektili?

- Broj ispaljenih projektila NATO snaga koji nam je dostupan, razlikuje se od broja pronađenih tokom sanacije. Takvu procenu možemo uzeti sa rezervom jer lokacija “Pljačkovica” nije prijavljena od strane NATO snaga da je gađana osiromašenim uranijumom, ali je utvrđeno prisustvo municije od osiromašenog uranijuma. Svakako, i da znamo tačan broj ispaljenih projektila, mala je verovatnoća da sve pronađemo. Važno je istaći da smo teren maksimalno očistili i merenjem potvrdili da smo uklonili radijacioni rizik.

Na koji način je dekontaminacija izvršena, ko je obavio, ko je finansirao i sa koliko?

- Važno je istaći da se u ovom slučaju radi o tačkastoj kontaminaciji, odnosno municijom nije homogeno kontaminiran ceo teren. Dekontaminacija, odnosno sanacija, sprovedene su prekopavanjem kontaminiranog zemljišta uz radiološku prospekciju korišćenjem monitora kontaminacije. Na poslovima sanacije radila su samo stručno osposobljena lica koja su ispunjavala i propisane zdravstvene uslove Svi dosadašnji projekti finansirani su iz domaćih sredstava, odnosno buyeta. Sanacija lokacije “Bratoselce” koštala je 34.808.570,00 dinara. Sanacija lokacije “Pljačkovica” koštala je 18.758.926,66 dinara. Sanacija svake pojedinačne lokacije je specifična, i sredstva se planiraju prema zahtevu Projekta. Neophodno je istaći da je veličina sanirane lokacije “Bratoselce” 0,54 hektara a lokacije “Pljačkovica” 0,24 hektara.

Da li postoji osnovana sumnja da je municija sa osiromašenim uranijumom mogla biti korišćena i pri bombardovanju drugih mesta, a da to još nije registrovano?

- Za sada, osim na ove četiri lokacije na teritoriji Republike Srbije, bez Kosova i Metohije, nije registrovana upotreba municije od osiromašenog uranijuma. Vojska je vršila merenja lokacija na kojima je postojala sumnja, ali su utvrđene samo ove četiri lokacije.

A pri bombardovanju Beograda?

- Severnije od lokacije “Pljačkovica” nije potvrđena nijedna lokacija kontaminirana osiromašenim uranijumom.

Ovih dana je u nekim nemačkim novinama intervjue dao izvesni profesor Zigvart Horst Ginter, koji tvrdi da je povodom teme o kojoj je reč posetio Beograd. Da li se sreo sa nekim iz Uprave za zaštitu životne sredine?

- Po saznanjima kojima raspolažemo, profesor Ginter se nije zvanično sreo ni sa kim iz Uprave za zaštitu životne sredine.

Prate li se posledice upotrebe osiromašenog uranijuma po životnu sredinu kontinuirano, ko ih prati i od kad datira poslednji izveštaj?

- Radi se redovni monitoring radioaktivnosti životne sredine Republike Srbije, i predmetne lokacije potvrđene da su kontaminirane osiromašenim uranijumom. U uzorcima zemljišta nakon sanacije i uzorcima vode i hrane van saniranih lokacija do sada nije registrovano prisustvo osiromašenog uranijuma. U izradi je Akcioni plan kojim će se uspostaviti monitoring mesta predmetnih lokacija za praćenje eventualnog zaostalog radijacionog rizika.