Opera

Kakva je sreća što su se Srbi ovih dana podelili oko toga gde će se graditi opera – s ove ili s one strane Save, a ne oko toga ko je za partizane i četnike, ko smatra ovog ili onog Srbina zločincem i herojem i sličnih tema natopljenih krvlju.

To što se razilazimo gde ćemo za koju godinu poći u operu, pre svega govori o tome da nam je do opere stalo i da je na dnevnom redu onih koji su spremni da za to odvoje sredstva. To je prava mirnodopska tema, čak i ako je budemo ratoborno raspravljali.

A sad malo uobičajene etimologije, koja nije sporna kao što je sporno mesto gde će se opera kod nas graditi.

Opera je prvi padež množine latinske imenice opus, u genitivu operis, koja znači delo, rad. Doslovno prevedeno, opera znači dela, radovi. Iako je Italijanima latinski bliži nego ikom drugom, u savremenim italijanskim rečnicima latinska reč opera označava se kao reč ženskog roda u singularu, iako je u latinskom opera bila pluralni oblik sve do Plauta (254-184. pre n.e.), kad se u latinskom pojavljuje i imenica opera ženskog roda i sličnog značenja – delo, rad.

U italijanskom se reč opera upotrebljava još u 13. veku za aktivnost usmerenu nekom cilju, i to bilo za duhovnu ili fizičku aktivnost. U to vreme često je bila sinonim za rad nadničara na njivi. Kao muzički termin za delo koje spaja poeziju, muziku i igru prvi put se pojavljuje u Italiji 1639. godine. U visokoj renesansi kompozitori opere su tom sintezom smatrali da obnavljaju grčko i rimsko pozorište koje je zapravo i tada bilo neka vrsta sinteze drame, plesa i muzike.

U Italiji je najpre nastao muzički scenski oblik koji će biti nazvan operom, kao što je Perijeva drama “Dafne” na tekst Otavija Rinučinija prikazana za vreme karnevala u Firenci 1597. godine. Tekst i muzika nisu sačuvani. Prva sačuvana “opera” je takođe njihovo delo “Euridika” iz 1600. godine, ali se još ne zove operom. Ova dela u Italiji su nazivana dramama za muziku, melodramama, serenatama i muzičkim feštama.

Naziv opera ulazi u široku upotrebu u Italiji tek krajem 17. veka, a u Francuskoj tek u 18. veku.

Opera je tokom svoje istorije imala velike protivnike i nekontrolisane obožavaoce. Najciničniji komentari na temu opere koje znam glase: “Opera je kad neko mačem proburazi momka, a on, umesto da krvari, peva”, ili: “Nemam ništa protiv pevanja u operi, sve dok ne razumem šta pevaju.”

A najveća poznata pohvala operi je mišljenje da je celokupna zapadna civilizacija bila vredna da se iznedri jer je stvorila Mocartovu “Figarovu ženidbu”.